«Το φυτό δεν μπορεί παρά να ανθίσει.
Ωστόσο, άνθιση γι’ αυτό σημαίνει ενίοτε
και θάνατο. Και λοιπόν;
Ο χυμός θα αναβλύζει πάντα!» Ζαν-Μαρί Γκυγιώ
«Καταστρέφοντας τα πάντα σημαίνει να οικοδομείς χωρίς θεμέλια· αλλά θα πρέπει να κρατάς όρθιους τους τοίχους με τα χέρια σου. Εκείνος που απαρνιέται το παρελθόν στο σύνολό του, χωρίς να κρατά τίποτα που να χρησιμέψει για να ζωογονήσει την επανάσταση καταδικάζεται να βρει τη δικαίωση μόνο στο μέλλον και στο μεταξύ αναθέτει στην αστυνομία να τον δικαιώσει για το παρόν». Αλμπέρ Καμύ, Ο επαναστατημένος άνθρωπος
Είναι, ιδιαίτερα, συνηθισμένη η εντύπωση ότι τα περισσότερα σφάλματα προκύπτουν εξαιτίας της άγνοιας εκείνων, που τα διαπράττουν. Πράγματι, είναι εύλογο να σκεφθούμε ότι εφ’ όσον είναι παράλογο να θελήσουμε να αποτύχουμε με ό,τι καταπιανόμαστε, δεν μπορεί παρά η αποτυχία μας, τα λάθη, μικρά ή μεγαλύτερα, επουσιώδη ή με σημαντικές συνέπειες να οφείλονται σε άγνοια και μόνο άγνοια.
Έτσι, αφού θεωρείται ότι τα λάθη είναι με βεβαιότητα ακούσια, το μόνο που χρειάζεται, για να μην επαναληφθούν, αλλά και για να υπολογισθεί το μέγεθος της απώλειας ή της καταστροφής που σημειώνεται, είναι να πεισθούν όσοι τα διαπράττουν για την άγνοιά τους. Μ’ άλλα λόγια, σ’ αυτές τις περιπτώσεις δεν καταλογίζεται πρόθεση, και αναζητείται ο τρόπος να διορθωθούν, όσα ανεπιθύμητα προέκυψαν.
Η κατανόηση, όμως, και μάλιστα η εμβάθυνση στην ουσία ενός ζητήματος, προϋποθέτει πρώτα απ’ όλα την απομάκρυνση των νεφών σύγχυσης, που όσο πυκνώνουν εμποδίζουν την καθαρή «όραση», ενώ δεν αργεί να επέλθει η ολική «τύφλωση».
Ένα λάθος, λοιπόν, είθισται να μην θεωρείται λάθος από την στιγμή που επαναλαμβάνεται τακτικά, παρ’ ότι εντοπίζεται και καταγράφεται σαν τέτοιο. Τότε η αντιμετώπιση εκείνων, που συνεχίζουν συστηματικά να πράττουν και βέβαια να σκέπτονται λανθασμένα, είναι διαφορετική, αφού πλέον δεν τους προσάπτεται άγνοια, αλλά σκοπιμότητα.
Λόγου χάρη ένας παράτολμος ορειβάτης, που εξ αιτίας του χαρακτήρα του διακινδυνεύει σε πολύ μεγάλο βαθμό ή ένας ναυτικός, που δεν υπολογίζει την επικείμενη σφοδρή κακοκαιρία, παρ’ ότι γνωρίζει τις αντίξοες καιρικές συνθήκες, μπορούμε να συμπεράνουμε με σιγουριά ότι δεν σφάλλουν λόγω άγνοιας. Εφ’ όσον, βέβαια, οι επιπτώσεις στο τελευταίο παράδειγμα δεν αφορούν μόνο τους ίδιους, εύλογα και η ευθύνη που τους αποδίδεται είναι βαρύτατη, ενώ το ίδιο συμβαίνει και όταν το «σφάλμα» πραγματοποιείται για την αποκομιδή πολιτικών, οικονομικών ή άλλων κερδών.
Αλλά ας δούμε ορισμένα ζητήματα πιο συγκεκριμένα, όπως αυτά που αφορούν τις ιδέες και τις πρακτικές πολλών αναρχικών ή αυτοαποκαλούμενων, και που μοιάζουν συνεχώς να περιπλέκονται, αλλά και να κερδίζουν δικαιωματικά ολοένα και μεγαλύτερη απαξία.
Καμώνονται αρκετοί και άλλοι τόσοι σιωπούν με νόημα, ότι αδυνατούν να καταλάβουν, κατά πόσο μάλλον να καταγράψουν, τις αιτίες της «κρίσης» του λεγόμενου χώρου. Άλλοι υποκρίνονται ότι ταυτίζεται απόλυτα με την γενικότερη κοινωνική κρίση και αποσύνθεση του κοινωνικού χώρου, τουλάχιστον με τους όρους που όριζαν οι εξουσιαστές μέχρι πρότινος. Δεν είναι λίγοι και εκείνοι, που σκύβουν το κεφάλι με περισυλλογή, αλλά και στενοχώρια για όσα ένιωθαν περήφανοι και θεωρούν ότι χάθηκαν σε τόσο μικρό διάστημα.
Πρόκειται για λάθη αναρωτιούνται; Και ποια είναι αυτά; Πως θα βγούμε από το τέλμα και πότε;
Εξακολουθούμε να πιστεύουμε ότι οποιαδήποτε συλλογική διεργασία σ’ αυτήν την κατεύθυνση, όχι μόνο έχει αργήσει, αλλά και παραμένει σε μεγάλο βαθμό ανεπιθύμητη. Οι λόγοι είναι πολλοί. Ίσως τα πολιτικά «ιμάτια» του πάλαι ποτέ «χώρου» μοιράστηκαν και οι κινηματίες θεωρούν ότι δεν έχουν παρά να τραβήξουν φανερά και οριστικά στα αριστερά. Δεν θα ήμασταν, άλλωστε, ούτε καν ανάμεσα στους τελευταίους, που θα τους κρατούσαν από το μανίκι.
Έχουμε επανειλημμένα τονίσει ότι η αναρχία για εμάς είναι ζωντανή, αφού δεν αποτελεί ένα σταματημένο σύστημα, κλειστό και αποστειρωμένο, την λειτουργία του οποίου κατέχουν ορισμένοι ειδικοί.
Η αναρχία έχει όμως και ρίζες. Και οι ρίζες της είναι βαθιές. Μ’ άλλα λόγια, δεν ξεκινούν όλα «τώρα», ούτε την «προηγούμενη ημέρα». Επομένως, έχουμε κάποιο λόγο να επαναλαμβάνουμε λάθη, που ήδη έχουν εντοπιστεί και μελετηθεί με ακρίβεια από τόσους και τόσους πριν από εμάς;
Δεν βρίσκουμε τέτοιο λόγο. Αντίθετα, θεωρούμε ότι η επανάληψη και για την ακρίβεια η προτροπή να τα επαναλάβουμε, να δοκιμάσουμε πάλι το «λάθος», μόνο υστεροβουλία κρύβει. Πολιτική, υστεροβουλία και εξαπάτηση βαδίζουν, όπως πάντα χέρι-χέρι. Δεν θα κουραστούμε να το επαναλαμβάνουμε.
Έχουμε ακόμα οποιοδήποτε λόγο να αδρανούμε, όταν βρισκόμαστε αντιμέτωποι με σαφείς, δηλωμένες και συστηματικές προσπάθειες να σβηστούν όσα έχουν προηγηθεί, οι εμπειρίες, οι αγώνες, το παρελθόν πλέον πολλών δεκαετιών;
Είχαμε ή έχουμε κάποιο λόγο να κλείνουμε τα μάτια και τα αυτιά, όταν συνεχίζει να διεξάγεται μια εκστρατεία κατασυκοφάντησης, δυσφήμισης και μιας άνευ προηγουμένου απαξίωσης των αναρχικών ιδεών και πρακτικών ή να τα θεωρούμε όλα αυτά σαν «λάθος», ή αλλοιώς «εσωτερικό πρόβλημα»;
«Δεν μας αρέσουν όλα αυτά», διατείνονται ορισμένοι, «αφού οι ιδέες μας, αλλά και οι πρακτικές μας είναι εχθρικές στη πολιτική, όμως θα πρέπει κάπου κάπου να προσαρμόζονται στην πολιτική και στους κανόνες της κάτω από ορισμένες συνθήκες». Μ’ άλλα λόγια, αναγνωρίζουν και οριοθετούν το πεδίο των «αναρχικών» συμφερόντων, τα οποία και υπερασπίζονται. Πολλές φορές αυτό γίνεται με πρόσχημα την κρατική καταστολή. Εδώ η υποκρισία περισσεύει, αφού οι κατασταλτικοί μηχανισμοί τρίβουν τα χέρια τους από τις απεριόριστες δυνατότητες, που αποκτούν από ατελείωτα «λάθη», από ανήκουστες συμμαχίες, που πρώτα απ’ όλα αποδεικνύουν την ολική διάβρωση στο πεδίο των ιδεών που εξηγούν τα ανήκουστα «επιχειρησιακά λάθη».
Οι κατασταλτικοί μηχανισμοί, βέβαια, έτριβαν τα χέρα τους από την περίοδο ακόμη που σε συνθήκες πλήρους αδράνειας και απουσίας στοιχειώδους κριτικής προπαγανδιζόταν δήθεν συνωμοτικά η «ανάγκη να βγουν στην παρανομία» όσοι αναλώσιμοι διατίθεντο για τον «σκοπό».
Και οι «ηρωικές εποχές» πέρασαν, και οι «παράνομοι» σφάχτηκαν στην κυριολεξία μεταξύ τους και συνεχίζουν να «σφάζονται». Οι «υπόλοιποι», εκτός των «οπλαρχηγών» απλά, δεν δικαιούνται να ομιλούν. Όπως διατάξετε… Δεν παίρνεις λογαριασμό δεν δίνεις λογαριασμό…
Ο Πέτρος Κροπότκιν έγραφε στην «Αναρχική Ηθική»:
«Αυτό το δικαίωμα χρήσης βίας η ανθρωπότητα δεν το αρνείται ποτέ σε εκείνους που το κατέκτησαν – είτε αυτό χρησιμοποιείται στα οδοφράγματα είτε στο σκοτάδι ενός σταυροδρομιού. Όμως, για να προκαλέσει μια τέτοια πράξη ζωηρή αίσθηση στο ανθρώπινο πνεύμα, αυτό το δικαίωμα πρέπει να κατακτηθεί. Χωρίς αυτό, η όποια πράξη –ωφέλιμη ή όχι– θα παρέμενε απλώς ένα κτηνώδες, άνευ σημασίας, γεγονός για την πρόοδο των ιδεών. Δεν θα βλέπαμε σε αυτήν παρά μια μετάθεση της βίας, μιαν απλή αντικατάσταση του εκμεταλλευτή από έναν άλλον εκμεταλλευτή».
Τόνισε όμως και κάτι ακόμη:
«Χωρίς αμοιβαία εμπιστοσύνη, είναι αδύνατον να υπάρξει αγώνας, αδύνατον να υπάρξει θάρρος, πρωτοβουλία, αλληλεγγύη –και αδύνατον να υπάρξει νίκη! Η ήττα είναι προδιαγεγραμμένη».
Ένα γεγονός που έλαβε χώρα σε παρελθόντα χρόνο θεωρούν πολλοί ότι αξίζει μόνο και μόνο για να το αξιοποιούμε πολιτικά. Αλλοιώς η λήθη είναι βολικότερη, τουλάχιστον για το συμφέρον του κινήματος, για να προχωρούμε «όλοι μαζί» και μετά «βλέπουμε»…
Πριν περίπου δέκα χρόνια ορισμένα άτομα του «χώρου» κράτησαν όμηρο και βασάνισαν έναν νεαρό φασίστα. Το «ζήτημα» θάφτηκε στο όνομα του αντιφασισμού, και της υπεράσπισης των «δικών μας». Είχαμε προειδοποιήσει, τότε παρά την καθολική ενόχληση που συναντήσαμε, ότι οι συνέπειες θα είναι σημαντικές και σε βάθος χρόνου. Δεν διαψευστήκαμε στο παραμικρό. Η πρόσφατη δημοσιοποίηση της δέσμευσης (λέγεται και προσωρινή σύλληψη) και ανάκρισης συντρόφου από «σύντροφο» φαίνεται μάλλον «ασύνδετη»…
Σ’ όλους;
Είχαμε γράψει τον Μάρτιο του 2010 με αφορμή τις αντισυγκεντρώσεις (ΔΙΑΔΡΟΜΗ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑΣ φ. 92, Μάρτιος 2010, Αντιφασιστικές εμμονές):
«Ας θυμίσουμε, τώρα, ένα σημαντικό στοιχείο της αναρχικής στάσης και δράσης κι αυτό είναι ο αυτοκαθορισμός. Δεν χρειάζεται, ελπίζουμε, να γίνει εκτεταμένη ανάλυση του περιεχομένου και της σημασίας αυτής της στάσης. Στον αντίποδα βρίσκεται ο ετεροκαθορισμός. Πρόκειται, δηλαδή, για εκείνη τη συμπεριφορά όπου οι πράξεις αλλά και το περιεχόμενο του λόγου εξαρτώνται από έναν άλλο ή άλλους παράγοντες. Σε αυτή την περίπτωση η δυνατότητα να προσδιορίζει τις κινήσεις των ετεροκαθοριζόμενων, ανήκει κατά κύριο λόγο σ’ αυτόν που παίρνει μια πρωτοβουλία. Γίνεται, ως εκ τούτου, αντιληπτό πως η ουσία της πρωτοβουλίας δίνει και ένα καθοριστικό πλεονέκτημα σ’ αυτόν που την αναλαμβάνει. Δεν έχει πάντοτε σημασία αν ο συγκεκριμένος στόχος για το οποίο λαμβάνεται κάποια πρωτοβουλία εμποδιστεί με τον ένα ή τον άλλο τρόπο. Σημασία έχει πως όποιος αναλαμβάνει την πρωτοβουλία, έχει και την δυνατότητα του προσδιορισμού και της αξιοποίησης των πλεονεκτημάτων που του παρέχει αυτή η κίνησή του. Είναι, μάλιστα, αναμενόμενο να έχει υπολογίσει τις αντιδράσεις σ’ αυτό καθ’ εαυτό το ζήτημα και σαφώς έχει λάβει υπ’ όψιν του τις προεκτάσεις, από τις οποίες υπολογίζει να αποκτήσει (πολιτικά συνήθως) οφέλη.
Απ’ αυτό, λοιπόν, εύκολα γίνεται αντιληπτό πως ο ετεροκαθορισμός καταλύει την ανεξαρτησία λόγου και πράξης του εμπλεκόμενου σ’ αυτή την κατάσταση.»
Τα παραδείγματα μπορούν να είναι ατελείωτα.
Δεν υπάρχουν, λοιπόν, «πικρές» αλήθειες, δεν υπάρχουν γενικά και αόριστα «αποτυχίες», δεν μπορεί να υπάρχουν για τους αναρχικούς λόγοι σιωπής και παράδοσης άνευ όρων ακόμη και στις πιο δύσκολες καταστάσεις. Λέξεις και έννοιες, όπως ανιδιοτέλεια και ήθος δεν είναι κουρελόπανα, όσο για το καθήκον εξακολουθεί να μην είναι τίποτα παραπάνω από «ένα πλεόνασμα ζωής που ζητά να χρησιμοποιηθεί, να χαρισθεί».
Συσπείρωση Αναρχικών
Δημοσιεύθηκε στην ΔΙΑΔΡΟΜΗ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑΣ, φ. 159, Απρίλιος 2016
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου