Το Ριζοσπαστικό Κακό- Χάνα Άρεντ

Η δυτική παράδοση υποφέρει απ' την προκατάληψη, πως το χειρότερο που μπορεί να κάνει το άτομο, προέρχεται από τον ατομικισμό του. Αλλά στον δικό μας αιώνα, το κακό έχει αποδειχτεί πιο ριζοσπαστικό από ό,τι αναμενόταν. Γνωρίζουμε πως το μεγαλύτερο κακό, το ριζοσπαστικό κακό, δεν έχει σχέση με μοντέλα ανθρωπίνως κατανοητά και ανήθικα, όπως ο ατομικισμός.Αντιθέτως, σχετίζεται κυρίως με το ακόλουθο φαινόμενο: η απαξίωση του ανθρώπου ως ανθρώπου.

Ἡ Γορ­γό­να: Ἀνδρέας Καρκαβίτσας

Με το μπρίκι τοῦ Κα­πε­τὰν Φα­ρά­ση ἀρ­μέ­νι­ζα μι­σο­κά­να­λα ἐ­κεί­νη τὴ νύ­χτα. Σπά­νια νύ­χτα! πρώ­τη καὶ τε­λευ­ταί­α θαρ­ρῶ στὴ ζω­ή μου. Τί εἴ­χα­με φορ­τω­μέ­νο; Τί ἄλ­λο ἀ­πὸ σι­τά­ρι. Ποῦ πη­γαί­να­με; Ποῦ ἀλ­λοῦ ἀ­πὸ τὸν Πει­ραιᾶ. Πρά­μα­τα καὶ τὰ δυ­ὸ ποὺ τὰ ἔ­κα­μα τὸ λι­γώ­τε­ρο εἴ­κο­σι φο­ρές. Μὰ ἐ­κεί­νη τὴ βρα­δυ­ὰ ἔ­νι­ω­θα τέ­τοι­ο πλά­κω­μα στὴν ψυ­χή, ποὺ κιν­τύ­νευ­α νὰ λι­γο­θυ­μή­σω. Δὲν ξέ­ρω τί μοῦ ἔ­φται­γε· θὲς ἡ γα­λη­νε­μέ­νη θά­λασ­σα, θὲς ὁ ξά­στε­ρος οὐ­ρα­νός, θὲς τὸ τσου­χτε­ρὸ λι­ο­πύ­ρι· δὲν μπο­ρῶ νὰ εἰ­πῶ. Μὰ εἶ­χα τό­σο βα­ρειὰ τὴν ψυ­χή, ἥ­βρε­σκα τό­σο σα­χλο­πλημ­μυ­ρι­σμέ­νη τὴ ζω­ή, ποὺ ἂν μὲ ἅρ­πα­ζε κα­νεὶς νὰ μὲ ρί­ξη στὸ νε­ρό, «ὄ­χι!» δὲ θά ‘λε­γα.

Περί ανθρωπίνων δικαιωμάτων - Π. Κονδύλης

Περί ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Εννοιολογική σύγχυση και πολιτική εκμετάλλευση

Δεν υπάρχουν ανθρώπινα δικαιώματα. Για να το πούμε ακριβέστερα: εν έτει 1998 δεν υπάρχουν ανθρώπινα δικαιώματα και κανείς δεν μπορεί να γνωρίζει αν θα υπάρξουν στο μέλλον. Η διαπίστωση αυτή είναι αναπόδραστη αν επιθυμούμε να ορίσουμε την έννοια του «δικαιώματος» και του «ανθρώπινου δικαιώματος» αυστηρά και αδιαφορώντας απέναντι σε πολιτικές – ιδεολογικές σκοπιμότητες. «Δικαίωμα» δεν είναι κάτι που απλώς διάγει βίο φαντάσματος μέσα στα κεφάλια των φιλοσόφων ή που ευδοκιμεί στα χείλη των προπαγανδιστών. Στην ουσία του δικαιώματος ανήκει εξ ορισμού η δυνατότητα να απαιτείται και να επιβάλλεται. Και ως «ανθρώπινο δικαίωμα» επιτρέπεται να θεωρείται μονάχα ένα δικαίωμα το οποίο απολαμβάνουν όλοι οι άνθρωποι μόνο και μόνο επειδή είναι άνθρωποι, δηλαδή χωρίς τη διαμεσολάβηση εξουσιαστικών αρχών και συλλογικών υποκειμένων (π.χ. εθνών και κρατών) που, από εννοιολογική και φυσική άποψη, είναι στενότερα από την ανθρωπότητα ως σύνολο.

Ημερολόγιον της Ζωής -1922-

Μια μικρή άγραφη ιστορία

Η παρακάτω τραγική ιστορία είναι μια από τις χιλιάδες που δημιουργήθηκαν μετά από τον πόλεμο του ελληνικού κράτους με το αντίστοιχο τούρκικο το 1922. Την παραπάνω ιστορία μού την διηγήθηκε ο μπάρμπα Στρατής Κισόγλου στα 102 του χρόνια και είναι η ιστορία της δικιάς του οικογένειας τις πρώτες μέρες εκείνου του Σεπτέμβρη του 1922 στην Σμύρνη. Η ιστορία αυτή περιλαμβάνεται, επίσης, σε βιβλίο του ίδιου και επιμέλεια της Μαρίας Σταθέα με τον τίτλο «Ημερολόγιον της Ζωής 1922».

Διπλωματία και κόλακες

Στο διάβα των αιώνων η διπλωματία, και κυρίως η οικονομική της μορφή, είχε σημαντική παρουσία στις εξουσιαστικές κατακτήσεις. Σε πολλές περιπτώσεις κιόλας, παρουσιάζει πολλές ομοιότητες ως προς τον τρόπο διαχείρισής της, ανεξαρτήτως οικονομικού συστήματος και «έθνους» που αυτή εμφανίζεται. Βέβαια δεν μπορούμε να μιλήσουμε για διπλωματία, εάν δεν λάβουμε υπόψη μας και τη χρήση της δωροδοκίας, ως ένα βασικό συστατικό στοιχείο και μέσο δράσης της. Δεν είναι καθολικό, όμως, διότι η ύπαρξη κοινών συμφεροντικών στόχων ή γεωστρατηγικών επιλογών διαμορφώνει πεδία συνεννόησης και δράσης, ενώ επίσης η διείσδυση «πολιτιστικών» στοιχείων μέσα σε λαούς και εξουσιαστικά συστήματα διαχείρισης επιφέρουν αποτελέσματα απείρως πιο παραγωγικά και επωφελή για τους κυρίαρχους από οποιαδήποτε δωροδοκία ή στρατιωτική επιβολή.

Το άλλο πλάνο...

Οι συμφωνίες, οι ομοφωνίες και το παιχνίδι των λέξεων

Τελικά το «προσύμφωνο» ήταν αποτέλεσμα συμβιβασμού ή συνθηκολόγησης; Αν ήταν συμβιβασμός τότε για ποιο λόγο όλες οι «εκκρεμότητες» –που δεν τολμούσαν να περαστούν από τις προηγούμενες (ονομαζόμενες και μνημονιακές) κυβερνήσεις και για τις οποίες πρόβαλλε αντιρρήσεις ο Σύριζα– «περνιούνται» δια μιας στα νομοσχέδια-προσύμφωνα των «προαπαιτούμενων»; Αν πάλι ήταν συνθηκολόγηση τότε ποιος ήταν ο πραγματικός πόλεμος;

Επειδή, όμως, πολλές φορές πριν την «δύσκολη» 12 Ιουλίου είχε ανακοινωθεί ότι είχε επιτευχθεί συμφωνία, τότε είναι ένα ισχυρό ενδεχόμενο αυτή η επιτευχθείσα συμφωνία ότι θα έπρεπε να «περάσει» σαν εκβιασμός κι όχι ως κοινό έργο των συνευρισκομένων.

Ψηφίζουμε ΟΧΙ στη διάλυση των ζωών μας!

Μεξικό: το ISIS των ναρκωτικών

Αποστολή στο Μεξικό

«Ο πόλεμος κατά των ναρκωτικών είναι μια κουρτίνα που κρύβει τον κοινωνικό πόλεμο»,  Εντουάρντο Γκαλεάνο

«Μακελειό» ήταν ο πηχυαίος τίτλος αρκετών μεξικανικών εφημερίδων μετά την πολύνεκρη συμπλοκή της αστυνομίας με μέλη του καρτέλ Νέα Γενιά του Τζαλίσκο (JNG) κοντά στην πόλη Γκουανταλαχάρα του Μεξικού.

Η «ΤΕΛΙΚΗ ΛΥΣΗ» ΚΑΙ ΟΙ «ΝΕΟΙ ΕΘΝΟΣΩΤΗΡΕΣ»

Οι τεχνικοί της διαπραγμάτευσης θεωρούν κλασσική την εκδοχή τής μετατόπισης από τις λεγόμενες ήπιες στις σκληρές τακτικές, αφού είναι άκρως δοκιμασμένη η οδός της συνεχούς σκλήρυνσης και της κλιμάκωσης των απειλών πριν την προσφυγή σε κάποιου είδους «συνεργατική» στάση. Σε αυτές τις περιπτώσεις προβάλλεται αρχικά ως επιλογή η αμετακίνητη θέση, που επιβάλλεται από τις «αμετάκλητες δεσμεύσεις», που καθιστούν «αδιαπραγμάτευτη» την υποχώρηση. Ο εξαναγκασμός σ’ αυτήν έρχεται ως το «αναγκαίο κακό», ως η αναπόδραστη συνέχεια, αφού αποκλείεται η τελική έκβαση να αφορά την καθολική επικράτηση της μιας πλευράς.

Μια ψυχαναλυτική ματιά στη σύγχρονη εξουσία

Πλήθος πρόσφατες έρευνες στην κοινωνική ψυχολογία ασχολούνται με τον αυταρχισμό και τους αντιδημοκρατικούς ηγέτες στις διάφορες κοινωνίες.

Αυτοκτονίες σε περιόδους οικονομικής «κρίσης»

Στις 25 Φλεβάρη 2015, δυο άτομα, μητέρα (63 ετών) και γιος (27 ετών), πήδηξαν από διαμέρισμα 5ου ορόφου όπου διέμεναν στην πόλη της Χαλκίδας. «Ήμασταν απελπισμένοι…», φέρεται να είπε ο 27χρονος στους αστυνομικούς πριν ξεψυχήσει στο νοσοκομείο, ενώ η μητέρα του βρήκε ακαριαίο θάνατο. Οι δυο τους έφτασαν στην αυτοκτονία για προφανείς οικονομικούς λόγους που είχαν προκύψει τα τελευταία χρόνια όταν είχε διακοπεί η παροχή αναπηρικής σύνταξης. Η μητέρα είχε περάσει από επιτροπή πριν από 3,5 χρόνια και το ποσοστό αναπηρίας μειώθηκε κατά πολύ με αποτέλεσμα να της κόψουν την αναπηρική σύνταξη. Μάταια προσπαθούσε με κάθε τρόπο να βρει λύση χωρίς αποτέλεσμα, ενώ είχε δηλώσει ότι θα πέσει από την Υψηλή Γέφυρα επειδή δεν άντεχε άλλο αυτήν την κατάσταση. Η συγκεκριμένη περίπτωση έρχεται να προστεθεί σε χιλιάδες άλλες αντίστοιχες περιπτώσεις που έχουν λάβει χώρα τα τελευταία χρόνια.

Φάκελος Χομπσμπάουμ: Κολλημένος σαν μύγα στο χαρτί

Η Frances Saunders έγινε παγκοσμίως γνωστή, πέρα από τη στενή κοινότητα των ιστορικών, το 1999 με τη μελέτη της «Who paid the piper? CIA and the Cultural Cold War». Ήταν μια μελέτη-σταθμός, η οποία καθιέρωσε τη χρήση του όρου Πολιτισμικός Ψυχρός Πόλεμος, και η οποία αποκάλυπτε πώς στα χρόνια του Ψυχρού Πολέμου οργανώθηκε, με μυστικό οργανωτή τη CIA, ένα τεράστιο δίκτυο με εκδόσεις, εκθέσεις ζωγραφικής, θεατρικές παραστάσεις, υποτροφίες. Στόχος ήταν η προώθηση των αμερικανικών αξιών, ως αντίπαλο δέος στην ηγεμονίας της Αριστεράς και της ΕΣΣΔ στον χώρο του πολιτισμού. Στο άρθρο που ακολουθεί (δημοσιεύτηκε στο τελευταίο τεύχος του London Review of Books, 9.4.2015· σήμερα παραθέτουμε μεταφρασμένα κάποια αποσπάσματα) η Σώντερς, με αφετηρία τον φάκελο του Χομπσμπάουμ που δημοσιοποιήθηκε το φθινόπωρο, μας εισάγει στον χώρο του βρετανικού αντικομμουνισμού και των μυστικών υπηρεσιών.

Αλμπέρ Καμύ - Πανούκλα(Απόσπασμα)

Οι δυστυχίες, στην πραγματικότητα, είναι μια κοινή υπόθεση, αλλά δύσκολα τις πιστεύει κανείς όταν του πέσουν στο κεφάλι. Υπήρξαν στον κόσμο τόσες πανούκλες όσοι και οι πόλεμοι. Και παρόλα αυτά οι πανούκλες και οι πόλεμοι πάντα βρίσκουν τους ανθρώπους το ίδιο απροετοίμαστους. Ο γιατρός Ριέ ήταν απροετοίμαστος, όπως και οι συμπολίτες μας και έτσι πρέπει να καταλάβουμε τους δισταγμούς τους. Και μ' αυτόν τον τρόπο επίσης πρέπει να καταλάβουμε ότι μοιράστηκε ανάμεσα στην ανησυχία και την εμπιστοσύνη. Όταν ξεσπάει ένας πόλεμος, οι άνθρωποι λένε: "Δεν θα διαρκέσει πολύ, είναι πολύ ανόητο". Κι αναμφίβολα ένας πόλεμος είναι σίγουρα πολύ ανόητος, αλλά αυτό δεν τον εμποδίζει να διαρκέσει. Η ανοησία επιμένει πάντα και θα μπορούσε κανείς να το διακρίνει αν δεν σκέφτονταν μόνο τον εαυτό του.

Πρώτο Θέμα: Κομιστές εκβιασμών χθες - ρουφιάνοι του ναζισμού σήμερα

Τη στιγμή που εκατοντάδες ζωές προσφύγων και μεταναστών χάνονται στη Μεσόγειο, οι στυλοβάτες των φασιστών έρχονται να επιβεβαιώσουν κάθε κατηγορία που τους αποδίδεται τα τελευταία χρόνια. Το λάιφ στάιλ «ειδησεογραφικό» σάιτ «Πρώτο Θέμα», του γνωστού φασίστα – σεξιστή – κομιστή Θέμου Αναστασιάδη και των μη εξαιρετέων Βίκτωρα Ρέστη και Τάσου Καραμήτσου, δημοσιεύει σήμερα (σ.σ. 20/04) λίστα με όλα τα ονόματα των μαρτύρων κατηγορίας στη δίκη της Χρυσής Αυγής. Στο «ρεπορτάζ» τα ονόματα συνοδεύονται και με τις πολιτικές/κομματικές ιδιότητες των μαρτύρων όπως «μέλος ΠΑΜΕ» ή «μέλος στο αναρχικό στέκι...», ενώ αναγράφεται και η υπόθεση για την οποία καλούνται να καταθέσουν. Ανάμεσά τους βρίσκονται και μετανάστες, πρόσφυγες και εργάτες που δέχθηκαν επιθέσεις από φασίστες της Χρυσής Αυγής ή ήταν μάρτυρες σε αυτές.

Αϊνστάιν ο αναρχοκομμουνιστής

Τα αρχεία του FBI για τον Αϊνστάιν κρύβουν μαργαριτάρια που θα ζήλευε και ο πιο παρανοϊκός συνωμοσιολόγος. Πίσω όμως από την ηλιθιότητα των ομοσπονδιακών αρχών των ΗΠΑ, κρυβόταν ο φόβος για τον αληθινό επαναστάτη, που έφυγε σαν σήμερα πριν από 60 χρόνια.

Υπάρχει μόνον ένας τρόπος για να εξαλειφθούν τα δεινά (της κοινωνίας)… Μέσω της εγκαθίδρυσης μιας σοσιαλιστικής οικονομίας -  Αλμπερτ Αϊνστάιν

Τεχνικές αμνησίας

Τελευταία μαθαίνουμε όλο και συχνότερα για τα κρεματόρια της γνώσης, που στήνουν οι τζιχαντιστές, καίγοντας βιβλιοθήκες, καταστρέφοντας μνημεία αρχαίας τέχνης και φιμώνοντας κάθε διαφορετική φωνή με τον απόλυτα ωμό τρόπο∙ τον φόνο. Απ’ την άλλη πλευρά, γάλλοι επιστήμονες κατόρθωσαν να δημιουργήσουν τεχνητές, δηλαδή ψεύτικες, αναμνήσεις στο μυαλό κοιμισμένων ποντικιών. Οι πρώτοι βίαιοι κι απάνθρωποι, οι δεύτεροι ανθρωπιστές, καθότι έτσι ισχυρίζονται ότι μπορούν να θεραπεύσουν τραυματικές αναμνήσεις. Φαινομενικά, οι ειδήσεις είναι από άσχετες μεταξύ τους ως κι αντίθετες. Βάζοντας στη συνάρτηση και μια ακόμη μεταβλητή, ίσως τα πράγματα γίνονται σαφέστερα: ο Vint Cerf, που θεωρείται πατέρας του ίντερνετ προειδοποιεί ότι τα αρχεία που συγκεντρώνουμε σήμερα δε θα είναι προσβάσιμα από τα μελλοντικά λογισμικά και συμβουλεύει να διατηρούμε φυσικά, εκτυπωμένα αρχεία και βιβλία.

Αόρατες Πόλεις - Ίταλο Καλβίνο (αποσπάσματα)

Άλλωστε δεν έχει μεγάλη σημασία: αν τη δει κανείς στέκοντας στο κέντρο της είναι μια άλλη πόλη, Ειρήνη είναι το όνομα μιας πόλης που βλέπεις από μακριά, αν την πλησιάσεις, αλλάζει.
Άλλη είναι η πόλη για όποιον περνά χωρίς να μπει μέσα, και άλλη για όποιον εγκλωβίζεται σε αυτή και δε μπορεί να ξεφύγει' άλλη είναι η πόλη στην οποία φτάνει κανείς για πρώτη φορά, άλλη είναι εκείνη που αφήνει πίσω του για να μην ξαναγυρίσει ποτέ' η καθεμιά αξίζει ένα διαφορετικό όνομα' ίσως, για την Ειρήνη, να μίλησα ήδη χρησιμοποιώντας άλλα ονόματα' ίσως να μη μίλησα παρά μόνο για την Ειρήνη.

Ο κόσμος γερνάει

Οι νέοι δεν είστε διαμορφωμένοι ακόμα. Προικισμένοι μπορεί να είστε, ελπιδοφόροι – όσοι είναι, δεν είναι όλοι. Από τους νέους θα βγούνε κι οι βασανιστές και οι φασίστες και οι προοδευτικοί και οι έξυπνοι και οι καλλιτέχνες και τα νούμερα. […]Προσωπικά δίνω προσοχή σε αυτούς που κολακεύουν τους νέους. Πρέπει να είστε πάρα πολύ καχύποπτοι. Αυτοί που σας κολακεύουν κάτι θέλουν να σας πάρουν. Κάτι θέλουν να σας αρπάξουν. Μη μασάτε. Η κολακεία των νέων υποκρύπτει πάντα κάτι ύποπτο. Η νέα γενιά ναι, είναι ελπίδα, αλλά αφήστε τη να πάρει το δρόμο της, δεν χρειάζεται ούτε καθοδήγηση ούτε γλείψιμο.  Διονύσης Χαριτόπουλος, αποσπάσματα από συνέντευξη στις 17.4.2008.

ΜΙΧΑΗΛ ΜΠΑΚΟΥΝΙΝ: Ο γνωστός-άγνωστος της αναρχικής επανάστασης

Τρεις από τις πιο ξεχωριστές επαναστατικές μορφές του 19ου αιώνα είναι ο Mazzini (1808-1872), ο Proudhon (1809-1865) και ο Bakunin (1814-1876). Και οι τρεις ήταν ουσιαστικά «άνθρωποι της επανάστασης του 1848». Οι τρεις τους ήταν όμοιοι ως προς την αεικίνητη τόλμη και την ευγενή φιλοδοξία. Αλλά, ο Ιταλός ήταν ο εκλεπτυσμένος και παθιασμένος ιδεαλιστής, ο Γάλλος ο απτόητος φιλόσοφος και ο Ρώσος το εύρωστο άτομο της συνεχούς δράσης, «το θαλασσοπούλι των καταιγίδων» ή «ο καλόγερος της εκκλησίας της επανάστασης», όπως τον χαρακτήρισε το 1852 ο ρώσος επαναστάτης Alexander Hertzen.

Πολιτικώς άδοξα, αλλ’ ουχί παράδοξα

Έχει γραφτεί πολλές φορές. Έχει αναφερθεί και έχει τονιστεί σε πάρα πολλές συζητήσεις: Η πολιτική είναι ένα διαφθορείο ανθρώπων, όπου οι ιδέες χάνουν την σημασία τους. Είναι ένας τρόπος για να χάνεται η υπαρκτή ή ψευδεπίγραφη αξιοπιστία ατόμων, ομάδων και κοινωνικών κατηγοριών. Όποιος ασκεί πολιτική σύντομα θα κατρακυλήσει στα έσχατα σημεία ενός κατήφορου όπου ενυπάρχει δυσώδης βόρβορος. Όποιος ανέχεται την πολιτική πολύ σύντομα θα ταυτιστεί με την δυσωδία. Θα ανέχεται τα ψέμματα, την εξαπάτηση, την κοροϊδία…

Ενάντια και πέρα απ’ τη ρητορική του (αντι)bullying

Τα τελευταία χρόνια έχει αρχίσει να κάνει την εμφάνισή της στην ελληνική πραγματικότητα μια τάση θεραπευτικοποίησης της εκπαίδευσης, η οποία αντανακλά ευρύτερες δυτικές τάσεις και θεσμοθετημένες κρατικές πολιτικές. Ορισμένα στοιχεία της είναι η εισαγωγή κοινωνικών λειτουργών και ψυχολόγων στα σχολεία ως μέρος των προγραμμάτων απασχόλησης ανέργων, η εμφάνιση σεμιναρίων, ομιλιών και διαλέξεων σε καθηγητές και δασκάλους για τη σημασία της διαχείρισης και της έκφρασης των συναισθημάτων, και γενικότερα μια έμφαση στη ‘ψυχική/συναισθηματική υγεία’ και ‘ευεξία’ των παιδιών. Οι μαθητές που θα μπουν στο σχολείο τα επόμενα χρόνια θα έρθουν σε επαφή με ένα πολύ διαφορετικό σώμα θεσμικών λογικών και πρακτικών από εκείνο που συναντούσαν μέχρι πρότινος. Οι αντιλήψεις περί «παιδιού» ή «μαθητή» παίρνουν σταδιακά μια πολύ πιο θεραπευτική και ψυχολογική τροχιά, οι επιπτώσεις της οποίας δεν έχουν γίνει ακόμα πλήρως αντιληπτές.[1]

Η «πτώχευση» του 1893 και ο πλούτος των «κοινωνιών μοιράσματος»

Στην καπιταλιστική αμερική, λέγεται ότι, δεν σε ρωτάνε τι δουλειά κάνεις αλλά πόσα παίρνεις. Η ζωή των κατοίκων σε μεγάλο βαθμό περιστρέφεται γύρω από το χρήμα και οι αναφορές στην οικονομία είναι πάμπολλες. Αργήσαμε αλλά εν τέλει, η ελλάδα έγινε αμερική, οι οικονομικοί όροι μπήκαν στο καθημερινό λεξιλόγιο σε επίπεδο πανεπιστημιακό. Ας όψονται αι βουλαί των αρχόντων…

Κυβέρνηση Σωτηρίας: Ο βασιλιάς είναι γυμνός, ας σώσει καλύτερα τον εαυτό του…

«Ψευδείς αφηγήσεις έχουν ξεσηκώσει τα πλήθη. Οι ψευδείς ειδήσεις με τις πολλαπλές μορφές τους –αφελείς φήμες, οργανωμένα ψεύδη, μύθοι– γεμίζουν τον βίο της ανθρωπότητας. Πώς γεννιούνται; Από ποια στοιχεία αντλούν την υπόστασή τους; Πώς διαδίδονται και γιγαντώνονται καθώς μεταδίδονται στόμα με στόμα ή από γραπτό σε γραπτό; Δεν υπάρχει άλλο ερώτημα που ν’ αξίζει τόσο να παθιαστεί μαζί του ο άνθρωπος που αρέσκεται να σκέπτεται την ιστορία».

Marc Bloch, Ψευδείς ειδήσεις σε καιρό πολέμου, Σκέψεις ενός ιστορικού

Αποποίηση ευθυνών

Σκέφτεται κανείς ότι η σκλαβιά είναι μια πολύ σοβαρή υπόθεση; Λέμε για την ελευθερία, αλλά καμιά φορά ξεχνάμε πώς είναι να είσαι σκλαβωμένος. Το να αναθέτεις σε κάποιον άλλον να αποφασίζει τι θα κάνεις, είναι για πολλούς μεγάλη παρηγοριά∙ τους απαλλάσσει απ’ την προσωπική ευθύνη να διαλέξουν. Έχει ποτίσει τα κόκκαλά τους η σκέψη ότι αιτία της ύπαρξής μας είναι να χανόμαστε στο πλήθος, να μην παίρνουμε συνειδητές αποφάσεις. Τρομάζουν με τη δύναμη, αλλά τους ελκύει κιόλας.

ΘΡΗΣΚΕΙΕΣ ΣΤΟΝ ΒΑΛΚΑΝΙΚΟ ΧΩΡΟ

Μετά την κατάρρευση της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας η θρησκεία γενικότερα (και η χριστιανική ορθοδοξία ειδικότερα) παρέμειναν ο μοναδικός παράγοντας που συνέδεε με το παρελθόν τη νέα διαμορφούμενη πολιτική κατάσταση στον βαλκανικό χώρο. Η θρησκεία μεταβάλλεται σε «εθνική ταυτότητα» που αντιδιαστέλλεται με τις άλλες γειτονικές θρησκείες, αποτελεί τη βάση για τη δημιουργία των εθνών-κρατών και την καλλιέργεια του μίσους μεταξύ των ανθρώπων (με τη διάχυση εθνικιστικών ιδεολογημάτων). Αυτή η κατάληξη είναι αποτέλεσμα της ίδιας της στάσης των χωρικών. Είναι αυτοί, που από τη μία με τις εξεγέρσεις τους «ταρακουνούν» την οθωμανική εξουσία (χαρακτηριστικά παραδείγματα η εξέγερση της Ερζεγοβίνης το 1875 που προκαλείται από την κακή σοδειά και την κατοπινή κακομεταχείριση των αγροτών από τους στρατιώτες που συνοδεύουν τους φοροεισπράκτορες και η αγροτική εξέγερση του 1907 στη Ρουμανία, εναντίον των Εβραίων εμπόρων που μισθώνουν γαιοκτησίες στη Μολδαβία, ενώ οι ντόπιοι κολλήγοι έχουν φτάσει στην εξαθλίωση, που καταστέλλεται με τη βοήθεια του ρουμανικού στρατού και στοιχίζει τη ζωή σε έντεκα χιλιάδες ανθρώπους). Από την άλλη, όμως, «γαντζωμένοι» στην εκκλησία δημιουργούν εκείνες τις προϋποθέσεις για τον χωρισμό των «Βαλκανίων» με «εθνοτικά» κριτήρια. Βέβαια, αυτή η προσήλωση οφείλεται, ως ενός σημείου, στο ρόλο της θρησκείας κατά την οθωμανική κυριαρχία, και πως από αυτή εξαρτάται η ζωή αυτών των ανθρώπων. Το γιατί, ακολουθεί παρακάτω…

Η αφύπνιση της πεταλούδας

Μια φορά, εγώ, ο Τσουάνγκ Τσου ονειρεύτηκα πως ήμουν μια πεταλούδα και πετούσα δώθε κείθε· από κάθε άποψη ένιωθα ότι ήμουν πεταλούδα. Ένιωθα κι ακολουθούσα μονάχα τις πεταλουδίσιες μου επιθυμίες και δεν είχα συνείδηση της ανθρώπινής μου ταυτότητας. Ξαφνικά, ξύπνησα και ανακάλυψα ότι ήμουν πλαγιασμένος— ξανά ο ίδιος μου ο εαυτός!
Τώρα, δεν ξέρω αν ήμουν τότε ένας άνθρωπος που ονειρευόμουν ότι ήμουν πεταλούδα ή είμαι τώρα μια πεταλούδα που ονειρεύεται ότι είμαι άνθρωπος. Ανάμεσα σ’ έναν άνθρωπο και μια πεταλούδα υπάρχει ένα χώρισμα. Η μετάβαση μέσα από το χώρισμα αυτό, ονομάζεται «μετεμψύχωση».
Chuang Tzu, Ταοϊσμός

Τα πράγματα που μένουν

Θέλουμε κάποιον να κοιτάζει μέσα μας και να μη φοβάται, να μας συγχωρεί για τα πάντα, να καθρεφτίζει άφοβα τις ενοχές μας. Και τον είπαμε «θεό», που ξέρει, υποτίθεται, τι θα πει αγάπη, που παίζει τις ενοχές στα δάχτυλα, ξεπληρώνει κάθε στιγμή μνησικακίας, νομιμοποιεί κάθε έγκλημα. Το ίδιο το σύμπαν του ανήκει, του ανοίγει την πόρτα να περάσει, άρχοντας αυτός όλου του τρόμου, η ίδια η σιωπή είναι οι λέξεις του, κρατάει καλά το θάνατο και γνωρίζει τη ζωή. Κι έπειτα, ακόμη κι έναν άθεο θα μπορούσε να τον πείσει ότι, αφού εκείνος δεν πιστεύει στο «θεό», άρα αυτός υπάρχει.

«Απ’ όσα βλέπεις να πιστεύεις τα μισά κι απ’ όσα ακούς, τίποτα»

Το αίμα των θυμάτων δεν έχει στεγνώσει ακόμη στο Παρίσι, αλλά οι –όπως φαίνεται– προδιαγεγραμμένες συνέπειές του ήδη ξετυλίγονται με ταχύ ρυθμό.

Πρόκειται για την ελευθερία της έκφρασης ενάντια στο θρησκευτικό σκοταδισμό και την μισαλλοδοξία; Για τον Ευρωπαϊκό πολιτισμό ενάντια στο Ισλάμ σε μια απόπειρα εκπλήρωσης της παλιάς «προφητείας» περί σύγκρουσης των πολιτισμών; Είναι άραγε το Ισλάμ το πρόβλημα ή η λεγόμενη «τρομοκρατία»; Φταίνε οι μετανάστες, είναι «ανίκανο» το κράτος να συνθέσει έναν πολυπολιτισμό της προκοπής, ή κάτι άλλο; Τί γίνεται στη Μέση Ανατολή και ποιά η σχέση της Γαλλικής κυβέρνησης –και ευρύτερα της Δύσης– με τους εκτελεστές; Τί σχέση έχουν όλα αυτά με την οικονομική «κρίση», τον πόλεμο των τιμών του πετρελαίου, την πτώση του ρουβλίου; Και τα ερωτήματα δεν σταματούν εδώ, καθώς η «μικρή» εικόνα μπλέκεται με την «μεγαλύτερη»… Λογικό, εφ’ όσον ο πλανήτης έχει μετατραπεί σε ενιαίο θέατρο πολέμου, αλλού «χαμηλής» και αλλού «υψηλής» έντασης με άγνωστη(;) κατάληξη.

Δευκαλίων Αναλυόμενος

Μια λογοτεχνική αλληγορία για το αποτύπωμα μέσα μας ενός μέρους όσων αληθινών μοιραστήκαμε στον χώρο και τον χρόνο. Για αυτούς που χάθηκαν και δεν θέλησαν ποτέ να ξαναβρεθούν, αλλά κυρίως για όσους δεν έλειψαν στιγμή να μας συντροφεύουν στο δύσβατο μα πάντα γοητευτικό μονοπάτι της αλήθειας. Κάθε ομοιότητα με πρόσωπα και καταστάσεις είναι ξεκάθαρα σκόπιμη.

Όποιος σε βγάζει απ’ τα σκατά δεν είναι (απαραίτητα) φίλος σου

Ένα μικρό πουλί πετούσε νότια για να αποφύγει τον χειμώνα. Έκανε πολύ κρύο, το πουλάκι πάγωσε και έπεσε στο έδαφος σε ένα μεγάλο αγρό. Ενώ έτρεμε εκεί, ήλθε μια αγελάδα και κόπρισε επάνω του. Καθώς το παγωμένο πουλάκι ήταν μέσα στον σωρό της κοπριάς, διαπίστωσε ότι ζεστάθηκε. Η κοπριά το ξεπάγωσε. Καθώς λοιπόν ήταν ζεστό και χαρούμενο, άρχισε να κελαηδά. Μια περαστική γάτα άκουσε το κελάηδημα και έτρεξε να δει από πού προέρχονταν. Ακολουθώντας τον ήχο, η γάτα βρήκε το πουλάκι στην στοίβα της κοπριάς, και αμέσως το άρπαξε και το έφαγε.

Ηθικά διδάγματα της ιστορίας:

Η αντοχή των άυλων

Περνούν οι νύχτες, τα δευτερόλεπτα βαριά στους λεπτοδείκτες,
Ζητώντας κάτι που να μη γίνεται ουρλιαχτό κι οφθαλμαπάτη.
Κ. Τριπολίτης, δια στόματος Σωτηρίας Μπέλλου

«Μια αριστερή συμμαχία στην Ευρώπη μπορεί να σηματοδοτήσει τον θάνατο του νεοφιλελευθερισμού»

Ο Αμερικανός διανοούμενος και ακτιβιστής Ντέιβιντ Γκρέμπερ θεωρεί ότι ένα μέτωπο του ευρωπαϊκού Νότου με την προσθήκη της Γαλλίας θα μπορούσε να σημάνει το τέλος του νεοφιλελευθερισμού, ενώ επικρίνει τη γερμανική πολιτική, την οποία χαρακτηρίζει λαϊκίστικη και υποκριτική.

Τρομοκρατία: η συνταγή της βιοεξουσίας

Τόσο η βία όσο και η φοβική κοινωνική συμπεριφορά αποτελούν, δυστυχώς, μια επίμονη παρουσία σε όλη την ανθρώπινη ιστορία. Πηγάζουν άραγε από ένα «ένστικτο» επιθετικότητας εγγεγραμμένο κάπου στα γονίδιά μας ή, μήπως, από τις ειδικές εγκεφαλικές δομές που «ευθύνονται» για την επιθετική ή τη φοβική συμπεριφορά μας; Πρόκειται, όπως θα δούμε, για ένα ψευδοεπιστημονικό δίλημμα.

Οι άλλες ιστορίες

«Ήταν η νύχτα του καϊμάν, νύχτα καθάρια πνιγμένη στα ρύγχη που πρόβαλαν μες απ’ τη λάσπη, κι απ’ τα υπναλέα τενάγη ένας μουντός θόρυβος από πανοπλίες γυρνούσε στη χθόνια καταγωγή». (Pablo Neruda, ‘Mερικά Ζωντανά’).

Σκέψεις για την αναρχία, την κοινωνία, το άτομο και το κράτος

«…η Νέα Πόλις θα ολοκληρωθή, θα γίνη. Όχι βεβαίως από αρχιτέκτονας και πολεοδόμους οιηματίας, που ασφαλώς πιστεύουν, οι καημένοι, ότι μπορούν αυτοί τους βίους των ανθρώπων εκ των προτέρων να ρυθμίζουν και το μέλλον της ανθρωπότητος, με χάρακες, με υποδεκάμετρα, γωνίες και «ταυ», μέσα στα σχέδια της φιλαυτίας των, ναρκισσευόμενοι (μαρξιστικά, φασιστικά, ή αστικά), πνίγοντες και πνιγόμενοι, να κανονίζουν. Όχι, δεν θα κτισθή η Νέα Πόλις έτσι· μα θα κτισθή απ’ όλους τους ανθρώπους…»

Ανδρέας Εμπειρίκος (Οκτάνα, 1980)

Ο παράδεισος κλειδώθηκε και τα κλειδιά πετάχτηκαν στον υπόνομο

Το γέλιο είναι όπλο, όπως κι η διακωμώδηση. Και μάλιστα, ισχυρότερο από μια αρμαθιά καλάσνικοφ. Δεν είναι τυχαίο ότι στο Μεσαίωνα συχνά απαγορευόταν και μάλιστα ήταν ένα απ’ τα πιο μεγάλα αμαρτήματα. Το σκοτάδι, κάθε σκοτάδι, φοβάται το γέλιο. Και θέλει να το σκοτώσει, να το κάνει να πάψει, γιατί, όταν γελάμε, εκμηδενίζουμε την εξουσία του σκότους.

Μια εποχή στην κόλαση

Μόνο ένα τεταρτάκι - Νύχτα αϋπνίας: είναι η έκφραση για τις βασανιστικές ώρες, που διαστέλλονται χωρίς την προοπτική λήξης και χαράματος, με τη μάταιη προσπάθεια να ξεχαστεί η κενή διάρκεια. Τρομακτικές όμως είναι οι νύχτες αϋπνίας, όταν ο χρόνος συστέλλεται και διαρρέει άκαρπα ανάμεσα από τα δάκτυλα. Ένας σβήνει το φως ελπίζοντας σε πολύωρη ανάπαυση που θα μπορούσε να τον βοηθήσει. Μη μπορώντας όμως να κατευνάσει τις σκέψεις, σπαταλάει το ιαματικό απόθεμα της νύχτας, και ωσότου φθάσει να μη βλέπει τίποτα πια με κλεισμένα τα μάτια που τσούζουν, ξέρει ότι είναι πολύ αργά και ότι σε λίγο θα τον ξεσηκώσει η αυγή. Παρόμοια μπορεί να εκπνέει για τον θανατοποινίτη η τελευταία διορία, ασυγκράτητη και ανεκμετάλλευτη.