O δάσκαλος που δίδασκε και οι μικροί ήρωες της αλληλεγγύης

«Μια φορά ήταν ένας διοικητής της Αεροπορίας με τα γαλόνια του, μια πιτσιρίκα από τον αντιεξουσιαστικό χώρο, ένας ιερέας και ένας εθελοντής γιατρός…»[1]

Βιάζεστε να ακούσετε και τη συνέχεια από το ανέκδοτο; Θα κλάψετε με λυγμούς.

…

Τέλος πάντων αφού επιμένετε, ορίστε:

«… σε ένα στρατόπεδο στη Φιλιππιάδα και να συναποφασίζουν, ο αξιωματικός και η πιτσιρίκα για το πώς θα γίνει η διάθεση των προμηθειών, να τσακώνονται και να τα βρίσκουν. Αυτό έγινε στο λιμάνι, στο Σχιστό, στο Σκαραμαγκά κλπ κλπ»

«Προς μουσείο Κεμάλ Ατατούρκ»!

Αυτή την πινακίδα αντίκρισα, κυρίες και κύριοι, εξ υπονομίου κιγκλιδώματος εξερχόμενος, εις την συμβολή των οδών Πρίγκηπος Νικολάου κι Ολυμπιάδος. Η χαρά μου δεν περιγράφεται! Εντάξει, γνώριζα εκ προοιμίου για την ύπαρξη μουσείου στην μνήμη αυτού του «άγιου» ανθρώπου, στην οικία όπου είδε τις πρώτες του φωτός ηλιαχτίδες και σήμερα στεγάζεται το τουρκικό προξενείο Θεσσαλονίκης. Ντροπή κι όνειδος που δεν είχε βάλει μια ταμπέλα για το μουσείο ο δήμος τόσα χρόνια! Καλά που ήρθε ο Γιάννης, η δημαρχάρα πασών των Θεσσαλονικέων, να βάλει τα πράγματα στην θέση τους. Ποιος δίνει τώρα δεκάρα τσακιστή για μερικές, σου λέει, γενοκτονίες εκατομμυρίων Ελλήνων (Ποντίων και Μικρασιατών), Αρμένιων κι άλλων, με τις πλέον αντιανθρώπινες κι απεχθείς μεθόδους; Ψιλολόγια δηλαδή. Περασμένα ξεχασμένα κι από την μνήμη διαγραμμένα!

Μια κοινωνία εργαζομένων χωρίς εργασία

**Πρόκειται για το 1ο μέρος του κειμένου «Ένα σπάνιο εμπόρευμα: για την άνοδο και την πτώση της εργασίας», Κοινοί Τόποι: σχόλια για τον ψυχισμό της εποχής, τχ. 1 (2016), σσ. 73-81.

Όταν η σιωπή που περιβάλλει την ανεργία σπάει, τότε ο καθένας έρχεται αντιμέτωπος με μια πρωτοφανή αμηχανία, με μια έλλειψη ίσως ερμηνευτικών σχημάτων και αναλυτικών κατηγοριών ικανών να συσχετίσουν το ανθρωπολογικό με το οικονομικό, το συγκεκριμένο με το αφηρημένο, την ψυχική κατάσταση με την αριθμητική καταμέτρηση. Αποτέλεσμα αυτής της αμφισημίας των λογικών σχηματισμών είναι μια αδυναμία διαύγασης των αιτιών και των αιτιατών της μαζικής ανεργίας, που σαν φαινόμενο παίρνει ανεξέλεγκτες διαστάσεις. Το σίγουρο είναι πως υπάρχει μια συμπάθεια και μια αγωνία για τους ανέργους, όσο είναι απομακρυσμένοι στον αρκτικό πόλο των στατιστικών στοιχείων, μια προσπάθεια να θυματοποιηθούν και ίσως μέσω αυτής της διαδικασίας να γίνουν και όπλο καταγγελίας ενάντια στις κυβερνητικές πολιτικές. Όμως, όταν η έκφραση της αφηρημένης λύπησης αποκτά σάρκα και οστά και εντοπίζεται μέσα στην κόλαση του πραγματικού, τότε οι όροι αντιστρέφονται. Εκεί που το πρόβλημα αρχίζει να σκουντάει τους ενσωματωμένους στην αγορά εργασίας, τότε είναι αναγκαία η εμφάνιση ενός ιδεολογικού αμυντικού μηχανισμού που θα μεταβιβάσει στους ανέργους όλα τα άγχη και όλη την πίεση της οικουμένης, ξεκινώντας από αιτιάσεις περί ατυχίας, προσωπικής ανεπάρκειας και έλλειψης εργασιακής πείρας και καταλήγωντας σε μια αντιπαρασιτολογική κλινική μελέτη που σκοπεύει στην κάθαρση του σώματος από το μικρόβιο της «τεμπελιάς». Κατ’ αυτό τον τρόπο διεκπεραιώνεται και η περίφραξη του προβλήματος της ανεργίας στην ιδιαίτερη κατηγορία των ανθρώπων που βρίσκονται εντός της: είναι η στιγμή που ο πιο ακραίος υποκειμενισμός εμπεδώνεται σαν κοινωνικό αντίδοτο, σαν δίχτυ προστασίας των άμεσων ανταγωνιστών των ανέργων προκειμένου να μεταμφιεσθεί με μια, έστω και παροδική, ανακούφιση ο κατά τ’ άλλα διαρκής κίνδυνος που βλέπει κάποιος στα θαμπά τζάμια απ’ τις ανάσες τους, καθώς γρατζουνάνε τα παράθυρα. Άλλωστε, στο κάτω κάτω, με την ανεργία να διακηρύσσεται δημόσιος κίνδυνος τότε και ο καθένας αντιμετωπίζεται ως δυνητικός εχθρός, έτοιμος να πετάξει κάποιους άλλους έξω απ’ τα παράθυρα που χωρίζουν τον λαμπρό κόσμο της εργασίας από τις χωματερές ανθρώπινων απορριμμάτων.

Το σκοτεινό πρόσωπο του διεθνισμού

Αντιγράφουμε ένα ενδιαφέρον απόσπασμα από το βιβλίο «Κυβερνώντας τον Κόσμο – Η ιστορία μιας ιδέας» του Mark Mazower:

Στο τέλος του αιώνα (σημείωση: εννοεί τον 19ο) μια ευρεία και συνεχώς αναπτυσσόμενη μελλοντολογική λογοτεχνία, μεγάλο μέρος της οποίας φανταζόταν επικείμενο πόλεμο στην Ευρώπη και στη συνέχεια στον κόσμο, είχε παραγάγει ένα πολύμορφο και συνεχώς μεταβαλλόμενο σύνολο πολύ διαφορετικών διεθνιστικών προβλέψεων. Καθώς η Ευρωπαϊκή Συμφωνία κατακερματίστηκε σε ανταγωνιστικά συστήματα συμμαχιών και οι κυβερνήσεις επέβαλλαν φόρους, για να χρηματοδοτηθούν μεγάλοι στρατοί κληρωτών, εξοπλισμένοι με όλο και πιο καταστροφική τεχνολογία, η λογοτεχνία συμβάδιζε με αυτές τις εξελίξεις και διεθνείς πολιτικές για το μέλλον διατυπώνονταν με ακόμη περισσότερες λεπτομέρειες από ό,τι προηγουμένως.

ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΚΥΡΙΑΡΧΙΚΗ ΣΚΑΚΙΕΡΑ: Ο ΕΧΘΡΟΣ ΤΟΥ ΦΙΛΟΥ ΜΟΥ ΣΥΜΜΑΧΟΣ ΜΟΥ ΚΑΙ Ο ΕΧΘΡΟΣ ΤΟΥ ΕΧΘΡΟΥ ΚΑΙ ΔΙΚΟΣ ΜΟΥ ΕΧΘΡΟΣ…

«Η μεγάλη οικονομική επιτυχία της Κίνας απαιτεί διαρκή υπομονή καθώς και την επίγνωση από την χώρα στο ότι όποιος βιάζεται στα πολιτικά θέματα σκοντάφτει στα κοινωνικά. Η καλύτερη πολιτική προοπτική για την Κίνα στο εγγύς μέλλον είναι να γίνει κύριος εταίρος της Αμερικής στο να συμπεριλάβει όλο εκείνο το παγκόσμιο χάος που εξαπλώνεται προς τα έξω (και προς τα βορειοανατολικά) από Μέση Ανατολή. Αν δεν αναχαιτιστεί, οι νότιες και ανατολικές περιοχές της Ρωσίας θα επηρεαστούν, όπως και τα δυτικά τμήματα της Κίνας. Οι στενότερες σχέσεις μεταξύ Κίνας και των νέων δημοκρατιών της Κεντρικής Ασίας, τα μεταβρετανικά μουσουλμανικά κράτη στην Νοτιοανατολική Ασία (κυρίως το Πακιστάν) και ειδικά το Ιράν (λόγω των στρατηγικών του προσόντων και της οικονομικής του σημασίας) είναι οι φυσικοί στόχοι της παγκόσμιας σινο-αμερικανικής συναντίληψης». Ζμπίγκνιου Μπρζεζίνσκι, Προς μια παγκόσμια επανευθυγράμμιση

Εκδυτικισμός: Μια παλιά συνταγή σε νέα συσκευασία

Τον Ιούλιο του 1942, επτά μήνες αφ’ ότου οι Ιάπωνες βομβάρδισαν τον αμερικανικό στόλο στο Πέρλ Χάρμπορ, μερικοί διακεκριμένοι ιάπωνες ακαδημαϊκοί συναντήθηκαν στο Κυότο στα πλαίσια ενός συνεδρίου, με τίτλο: «Πώς να υπερβούμε το μοντέρνο;». Ένας από τους συνέδρους, ο Χαγιάσι Φουσάο, πρώην μαρξιστής που εξελίχθηκε σε εθνικιστή, έγραψε ότι η επίθεση ενάντια στη Δύση τον είχε ενθουσιάσει. Κάποιος υποστήριξε ότι ο εκδυτικισμός έμοιαζε με επιδημία που είχε προσβάλει την ιαπωνική ψυχή. Πολλά ειπώθηκαν σχετικά με την βλαβερή εξειδίκευση της γνώσης, που είχε θρυμματίσει την ολότητα του ανατολικού πνευματικού πολιτισμού. Πολλά από αυτά δίδονταν μέσα από μια καθαρά εθνικιστική σκοπιά της ιαπωνικής αυτοκρατορικής τάξης, αλλά δεν πρέπει να μας διαφεύγει το γεγονός ότι για τους ασιάτες εκείνη την εποχή, η «Δύση» ταυτιζόταν με την «αποικιοκρατία».

Αγάπη και Αναρχία

Είναι πράγματι περίεργο, πώς τρεις από τις πιο συχνές και καίριες λέξεις τής Ελληνικής σε μεγάλη χρήση από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα, οι λέξεις αγαπώ/αγάπη, φιλώ/φίλος και έρωτας, παραμένουν άγνωστες ως προς την ετυμολογική τους προέλευση.

 

Το ρήμα ἀγαπῶ (από το οποίο παρήχθη το ουσιαστικό ἀγάπη, μόλις τον 3ο αιώνα π.Χ.), μολονότι απαντά ήδη στον Όμηρο (Οδ. Ψ 214 «οὕνεκά σ’ οὐ τό πρῶτον, ἐπεì εἶδον, ὧδ’ ἀγάπησα») και χρησιμοποιήθηκε σε μεγάλη έκταση σε όλη την αρχαιότητα φθάνοντας μέχρι σήμερα (πβ. λ.χ. Πλάτωνος Πολιτεία 330c «ὥσπερ γάρ οἱ ποιηταì τά αὑτῶν ποιήματα καì οἱ πατέρες τούς παῖδας ἀγαπῶσι»), δεν μάς είναι ακόμη γνωστή η ετυμολογική του προέλευση. Χαρακτηρίζεται στα ειδικά λεξικά ως «αγνώστου ετύμου». Μία ετυμολογική υπόθεση (τού 1991) που δέχεται τελευταία στο ετυμολογικό του Λεξικό τής Αρχαίας Ελληνικής ο Robert Beekes είναι: ἀγαπῶ < ἄγα(ν) «πολύ» + πᾶ- «προστατεύω» (από μια ρίζα *pa- «προστατεύω»), ήτοι από μια αρχική σημασία «προστατεύω πολύ».