Σάββατο 28 Ιουνίου 2014

Προφορικοί θησαυροί των Ίνουιτ

Ίνουιτ σημαίνει απλώς άνθρωπος∙ τίποτε περισσότερο και τίποτε λιγότερο. Και είναι Ίνουιτ κι όχι Εσκιμώοι∙ τη λέξη δηλαδή που σημαίνει τους ωμοφάγους και την οποία επέλεξε ο δυτικός εισβολέας για να τους την αποδώσει, επισυνάπτοντας ταυτόχρονα κι έναν ρόλο στο δίπολο πολιτισμένος-απολίτιστος. Οι ερευνητές της κουλτούρας των Ίνουιτ, συμπληρώνοντας τις σχέσεις κατάκτησης, που άνοιξαν μαζί τους οι οικονομικοί και άλλοι επιδρομείς, τους κατηγοριοποίησαν, τους κατέγραψαν και τους μετέφεραν στη μεγάλη θεατρική σκηνή, που έφτιαξαν οι δυτικοί επιστήμονες για τον κόσμο.

Ο τρόπος ζωής τους έγινε αντικείμενο καταγραφής και προβληματισμού, όπως συνέβη και με τις κουλτούρες τόσων άλλων λαών, που έζησαν σε μικρές ελεύθερες κοινότητες. Παρ’ όλη τη διαμεσολάβηση της επιστήμης, της τεχνολογίας, της απόστασης, τα λόγια τους παραμένουν ζωντανά. Η απλότητα κι η αφαιρετικότητα των λέξεών τους τρέφουν τη φαντασία μας με ολοζώντανες εικόνες. Διαπερνούν τον τόπο και τον χρόνο, γιατί είναι το τραγούδι του ανθρώπου, που στέκει απλώς ως άνθρωπος μέσα στον κόσμο. Τα παρακάτω ποιήματα είναι ερανίσματα μόνο μέσ’ απ’ τη ζωτική δύναμη του πνεύματός τους.

1. Σκέφτομαι πάλι τις μικρές μου περιπέτειες,
Τους φόβους μου,
Αυτούς τους τόσο μικρούς, που φαίνονταν τόσο μεγάλοι,
Για όλα τα σπουδαία πράγματα
Που έπρεπε να φτάσω και να καταφέρω.
Κι όμως υπάρχει μόνο ένα σπουδαίο πράγμα,
Το μόνο πράγμα∙
Το να ζεις, για να βλέπεις τη μεγάλη μέρα που ξημερώνει
Και το φως που πλημμυρίζει τον κόσμο.


2. Τραγούδι των Ίνουιτ
Η μεγάλη θάλασσα με κινεί.
Με κλυδωνίζει
Και μπορώ να κινούμαι σα ζιζάνιο στο ποτάμι.
Η αψίδα τ’ ουρανού
Κι η δύναμη των καταιγίδων
Με εμπεριέχει
Κι αφήνομαι στον τρόμο με χαρά.


3. Μικρέ γλάρε, ψηλά στον αέρα,
Πέτα κάτω σε μένα,
Στάσου στον ώμο μου,
Ξεκουράσου στη γούβα της παλάμης μου.

Μικρέ γλάρε, ψηλά στον αέρα,
Χωρίζοντας τον άνεμο,
Πέτα σε μένα,
Πέτα σε μένα.

Τα φτερά σου λάμπουν
Εκεί πάνω στο ερυθρό ψύχος.


4. Με θλίψη ανακαλώ
Την πρώτη άνοιξη της νιότης μου:
Το χιόνι που λιώνει,
Τον πάγο που σπάει,
Μακράν πέρα απ’ το σύνηθες.

Οι γέροντες γυρεύουν δύναμη
Στις νέες μέρες που λιώνουν.


5. Μεγάλη θα ’ναι η πορεία μου
στη γη.
Φαίνεται σαν
Να μη στάθηκα ποτέ πέρα
Απ’ τα χνάρια μου…


6. Μαγικές λέξεις
Γη, Γη,
Μεγάλη Γη,
Ολόγυρα στη Γη,
Υπάρχουν οστά, οστά, οστά,
Που έχει σμιλέψει η μεγάλη Σίλα[1]
Με τον καιρό, τον ήλιο, τον αέρα,
Έτσι που κάθε σάρκα εξαφανίζεται,
Χέι,χέι,χέι,

Πνεύμα, πνεύμα, πνεύμα,
Και η μέρα, η μέρα
Πάει στα άκρα μου,
Χωρίς να τα στεγνώσει,
Χωρίς να τα μεταμορφώσει σε κόκκαλα,
Ουβάι-ουβάι-ουβάι
IGLULIK INUIT


7. Το μαγικό τραγούδι γι’ αυτόν που ποθεί να ζήσει
Οι μέρες ανατέλλουν,
Απ’ τον ύπνο του,
Η μέρα ξυπνά
Με το φως της αυγής.
Κι εσύ πρέπει να ανατείλεις
Κι εσύ πρέπει να ξυπνήσεις
Μαζί με τη μέρα που έρχεται.
THULE INUIT

Κλείνοντας, θα επιλέξουμε τα λόγια του Edmund Carpenter (εισαγωγή απ’ το The Inuit Today), που εκθέτει περιεκτικά ό,τι συντελέστηκε στην κουλτούρα των Ίνουιτ:

Εκτός απ’ τον αφανισμό των ανθρώπων, προκαλέσαμε ολοσχερή καταστροφή… Αδειάσαμε τάφους, απομακρύναμε ιερά αντικείμενα, μεταγράψαμε τραγούδια σε μαγνητοταινίες, αποθηκεύσαμε μύθους σε σκονισμένα αρχεία. Η ευλάβεια των άλλων μετατράπηκε σε αναφορά δική μας, το ιδιωτικό έγινε δημόσιο, το δικό τους δικό μας… Όταν η ιστορία των Ίνουιτ ταξινομήθηκε ως λάφυρο, το παρελθόν ξαναγράφτηκε για να δικαιώσει το παρόν. Ξανά-ανακαλύψαμε τους Ίνουιτ και μετά τους προσλάβαμε για να παίξουν το «έργο» σε ταινία. Και όχι μόνον αυτό∙ επί πλέον, «ανακαλύψαμε» την τέχνη τους και μετά τους διδάξαμε πώς να την κάνουν.

Τα λόγια των Ίνουιτ, παρ’ όλα αυτά, μας θυμίζουν πώς να είμαστε άνθρωποι, χωρίς να παίζουμε στο πολιτισμένο θέατρο της ιστορίας. Ζωντανεύουν μέσα μας τα τραγούδια τής πιο ήρεμης και σιωπηλής στιγμής, στρέφουν το βλέμμα μας πάλι στον ουρανό και στη γη. Εκεί που κατάλευκη, σαν τα χιονισμένα τοπία των Ίνουιτ, ανατέλλει η ελευθερία.

σύντροφοι για την Αναρχική απελευθερωτική δράση

[1] Σίλα: το πνεύμα που αντιπροσωπεύει τη δύναμη της φύσης.

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου