Οι εγγυητές της νομιμότητας και οι «ψεκασμένοι»

Οι Τούρκοι πραξικοπηματίες δοκίμασαν τη «θεωρία των άκρων», αφού πρώτα τσάκισαν όσους μιλούσαν για τις σχέσεις τους με τη φασίζουσα Δεξιά

«Πολλοί κρύβουν τσεκούρια για να επιτεθούν με βία. Μη φοβάστε, θα παραδώσουμε την πατρίδα καθαρή
Δικτάτορας Εβρέν

Ηταν Σεπτέμβριος, όπως και τώρα, όταν τα άρματα μάχης του στρατηγού Εβρέν έκαναν την εμφάνισή τους στους δρόμους της Αγκυρας, παρεμβαίνοντας τρίτη φορά σε διάστημα τριών δεκαετιών στην πολιτική ζωή της Τουρκίας. Τα μέλη των συνδικάτων και των αριστερών οργανώσεων ήξεραν καλά το μέλλον που τους περίμενε: διώξεις, φυλακές, βασανιστήρια και κατάργηση και των τελευταίων εργασιακών δικαιωμάτων που είχαν επιβιώσει από το δημοκρατικό σύνταγμα της δεκαετίας του 1960.
Υπήρχαν όμως και κάποιοι άλλοι που ξύπνησαν με ένα δυνατό χτύπημα στην πόρτα εκείνο το πρωινό της 12ης Σεπτεμβρίου του 1980. Ο στρατός και η αστυνομία είχαν εντολές να «μαζέψουν» και αρκετά από τα ηγετικά στελέχη της φασίζουσας Δεξιάς και παρακρατικών οργανώσεων που δρούσαν ανεξέλεγκτα όλα τα προηγούμενα χρόνια σαν το μακρύ και αιματοβαμμένο χέρι του επίσημου τουρκικού κράτους.

Οι διώξεις εναντίον της Αριστεράς επέφεραν συντριπτικά αποτελέσματα στη δομή και τη λειτουργία κομμάτων, συνδικάτων και οργανώσεων. Αντίθετα, το χτύπημα εναντίον της Ακρας Δεξιάς απλώς ξαναμοίρασε την πίτα της εξουσίας ανάμεσα στο κράτος και το παρακράτος και έδωσε την ευκαιρία στους Τούρκους στρατηγούς να εμφανιστούν σαν υπερκομματικοί προστάτες της νομιμότητας. Η νέα νεοφιλελεύθερη πολιτική του στρατηγού Εβρέν, αν και απαιτούσε τρομακτικές ποσότητες βίας και αίματος για να επιβληθεί στον πληθυσμό, μπορούσε άνετα να θυσιάσει ορισμένα από τα πιο λούμπεν στοιχεία του τουρκικού παρακράτους και να φέρει μια πιο «σοβαρή» εκδοχή της φασίζουσας Δεξιάς στην εξουσία.
Η συγκεκριμένη επικοινωνιακή πρακτική χτιζόταν αρκετά χρόνια νωρίτερα με τη βοήθεια των απόλυτα ελεγχόμενων τουρκικών ΜΜΕ, που παρουσίασαν την περίφημη «θεωρία των άκρων» και μιλούσαν για τη βία των δύο στρατοπέδων που συγκρούονταν στους δρόμους των μεγάλων αστικών κέντρων. Τα τάγματα θανάτου της τουρκικής εκδοχής του φασισμού ταυτίζονταν δηλαδή με το φοιτητικό και εργατικό κίνημα που έδινε καθημερινές μάχες επιβίωσης. Το να μιλάς εκείνη την εποχή για την ταύτιση του κράτους με το ακροδεξιό παρακράτος σε κατέτασσε ουσιαστικά στους συνωμοσιολόγους ή, για να χρησιμοποιήσουμε τη σημερινή ορολογία, στους «ψεκασμένους».
Επρεπε να περάσει άλλη μια δεκαετία έως ότου έρθουν στην επιφάνεια ατράνταχτες αποδείξεις για τις στενές σχέσεις του κράτους με τη μαφία αλλά και τους γνωστούς Γκρίζους Λύκους, οι οποίοι ήδη από τη δεκαετία του 1970, είχαν επιστρατευτεί στη μάχη κατά των αριστερών οργανώσεων αλλά και των Κούρδων. Σύμφωνα με τον δημοσιογράφο Σερντάρ Τσελίκ: «Συνήθως [η μαφία] είχε στενές σχέσεις με τη ΜΙΤ, την αστυνομία και το ÖHD [Γραφείο Ειδικών Επιχειρήσεων Πολέμου –το τουρκικό σκέλος της μυστικής οργάνωσης Gladio του ΝΑΤΟ, που κατηγορείται για “αποσταθεροποιητικές” και τρομοκρατικές επιχειρήσεις]. Κυρίως, όμως, σχετιζόταν με τους Γκρίζους Λύκους».
Τη δεκαετία του 1990 η «Monde diplomatique» έριξε περισσότερο φως στις σχέσεις της τουρκικής μαφίας με το ΝΑΤΟ, υπενθυμίζοντας ότι, σύμφωνα με έρευνα που πραγματοποίησε στη δεκαετία του 1980 ο Ιταλός δικαστής Κάρλο Παλέρμο, οι Γκρίζοι Λύκοι έπαιζαν καθοριστικό ρόλο σε ένα τεράστιο δίκτυο μεταφοράς παράνομου οπλισμού της Συμμαχίας στη Μέση Ανατολή. Αν και κανείς δεν γνωρίζει πώς έφταναν αυτά τα όπλα στα χέρια των λαθρεμπόρων, είναι σίγουρο ότι ανταλλάσσονταν με μεγάλες ποσότητες ηρωίνης και άλλων ναρκωτικών ουσιών. Στο ίδιο άρθρο της έγκυρης πολιτικής επιθεώρησης, αναφέρεται ότι στελέχη των Γκρίζων Λύκων δρούσαν στο εσωτερικό της Σοβιετικής Ενωσης, σε συνεργασία με οργανώσεις όπως το Anti-Bolshevik Bloc of Nations (ABN), που είχε την υποστήριξη της CIA.
Καθεμία από αυτές τις πληροφορίες δεν φαίνεται να χωρά ούτε στα πιο τρελά μυθιστορήματα του Τζον λε Καρέ. Οσοι δεν είχαν τότε τα απαραίτητα εργαλεία πολιτικής ανάλυσης (αλλά και την τόλμη να ενοχλήσουν την εξουσία) δεν θα μπορούσαν να κατανοήσουν γιατί οι τουρκικές πολιτικές και οικονομικές ελίτ επιτείθεντο στις οργανώσεις της φασίζουσας Δεξιάς, τις οποίες οι ίδιες είχαν βοηθήσει να γιγαντωθούν τα προηγούμενα χρόνια.
Κυρίως, όμως, όποιος τολμούσε στις αρχές του 1980 να μιλήσει για αυτές τις σχέσεις κράτους και παρακράτους έπρεπε να εξοντωθεί πολιτικά και εργασιακά για να μην απειλήσει την εικόνα του στρατού ως θεματοφύλακα της τάξης και της ασφάλειας.
Εκτοτε, βέβαια, οι στρατηγοί έχασαν την αξία χρήσης τους στις ανατολικές ακτές της Μεσογείου. Η επικοινωνιακή πρακτική της χούντας του Εβρέν, όμως, αποτελεί ακόμη και σήμερα το απόλυτο εγχειρίδιο για τις ομάδες που πιστεύουν ότι μπορούν να «μοντάρουν» κατά το δοκούν την πραγματικότητα.

Info

Διαβάστε
«Το τέλος των Βαλκανίων», Εκδόσεις Λιβάνη
Η προφητική ματιά του Γιώργου Δελαστίκ στα Βαλκάνια. Γραμμένο την εποχή που σήμανε την αρχή του τέλους των Τούρκων στρατηγών.
Zülküf Aydin, «The Political Economy of Turkey», Pluto Press
Εξαιρετική ανάλυση για το πέρασμα της τουρκικής οικονομίας από τον κεμαλισμό στον νεοφιλελευθερισμό, αλλά και για τον ρόλο του πολιτικού Ισλάμ.

Άρης Χατζηστεφάνου
Εφημερίδα των Συντακτών 28/9/2013