ΣΥ­ΝΕ­ΝΤΕΥ­ΞΗ ΜΕ ΤΟΝ ΣΛΟ­ΒΕ­ΝΟ ΦΙ­ΛΟ­ΣΟ­ΦΟ ΣΛΑ­ΒΟΪ ΖΙ­ΖΕ­Κ

Αρι­στε­ρά, νο­μι­μό­τη­τα και η­θι­κή στην ε­πο­χή της πα­γκο­σμιο­ποίη­σης



Τη συνέντευξη πήρε
η Ζωή Γεωργούλα και η Ιωάννα Δρόσου
Μόλις μερικές μέρες πριν τα βασανιστήρια στους εικοσάχρονους συλληφθέντες από την αστυνομία δουν το φως της δημοσιότητας και πάρουν αριθμό στη σειρά κακοποιήσεων πολιτών από την ελληνική αστυνομία, ο σλοβένος φιλόσοφος Σλαβόι Ζίζεκ δημοσίευσε άρθρο στην «Γκάρντιαν», το οποίο μεταφράστηκε και δημοσιεύτηκε στην «Εφημερίδα των Συντακτών», ενάντια στην αποδοχή των βασανιστηρίων στην οποία οδηγούμαστε μέσω της ουδέτερης παρουσίασής τους στον κινηματογράφο, αλλά και συζητώντας ανοιχτά για αυτά. Χωρίς δευτερη σκέψη, λοιπόν, δέχτηκε να μιλήσει στην «Εποχή» και η συζήτηση ζωηρή, αφού ενημερώνεται συνεχώς και ανησυχεί για τα τεκταινόμενα στην Ελλάδα.


Στην Ελλά­δα σή­με­ρα συλ­λη­φθέ­ντες βα­σα­νί­ζο­νται, α­περ­γοί, α­πλή­ρω­τοι για μή­νες ε­πι­στρα­τεύο­νται, ου­σια­στι­κά με την α­παί­τη­ση να συ­νε­χί­σουν να δου­λεύουν χω­ρίς μι­σθό. Η νο­μι­μό­τη­τα κα­τα­πα­τεί­ται με το πρό­σχη­μα της ε­πι­βο­λής του νό­μου και της τά­ξης. Εί­μα­στε η ε­ξαί­ρε­ση ή έ­να κομ­μά­τι ε­νός με­γα­λύ­τε­ρου σχε­δίου;
Δεν θα πω τα προ­φα­νή. Θα πω μό­νο ό­τι αυ­τό που μου φαί­νε­ται εν­δια­φέ­ρον σε αυ­τό το γε­γο­νός, εί­ναι πώς αυ­τό το εί­δος α­νοι­χτής κα­τα­πά­τη­σης των υ­παρ­χό­ντων νό­μων α­πο­τε­λεί ο­λοέ­να και πε­ρισ­σό­τε­ρο χα­ρα­κτη­ρι­στι­κό αυ­τών που βρί­σκο­νται στην ε­ξου­σία, και ό­χι μό­νο στην Ελλά­δα. Κρα­τι­κοί μη­χα­νι­σμοί σε ο­λό­κλη­ρο τον κό­σμο δεν υ­πα­κούν στους ί­διους τους τους κα­νό­νες, ώ­στε να μπο­ρέ­σουν να α­να­πα­ραχ­θούν. Κα­τα­πα­τούν τους ί­διους τους τους νό­μους και πα­ράλ­λη­λα ε­φαρ­μό­ζουν μέ­τρα έ­κτα­κτης α­νά­γκης. Δεν υ­πάρ­χει πια το πα­ρα­δο­σια­κό σχή­μα, αυ­τοί που βρί­σκο­νται στην ε­ξου­σία, ο κρα­τι­κός μη­χα­νι­σμός να ε­πι­βάλ­λει βίαια το νό­μο και οι δια­δη­λω­τές να κα­τα­πα­τούν το νό­μο. Όχι, εί­ναι το ί­διο το κρά­τος που ό­λο και πε­ρισ­σό­τε­ρο κα­τα­πα­τά το νό­μο. Ίσως εί­ναι και­ρός για την α­ρι­στε­ρά να ε­γκα­τα­λεί­ψει την «ποιη­τι­κή» της ε­ξέ­γερ­σης και της υ­πέρ­βα­σης και να πει κα­θα­ρά ό­τι σή­με­ρα μό­νο ε­μείς, η α­ρι­στε­ρά, μπο­ρού­με να α­πο­κα­τα­στή­σου­με το νό­μο και την τά­ξη.

Υπάρ­χει μια ά­πο­ψη που προω­θεί­ται ό­τι με­τά τη με­τα­πο­λί­τευ­ση η­γε­μό­νευ­σαν οι ι­δέες της α­ρι­στε­ράς και τώ­ρα ήρ­θε η ώ­ρα για την η­γε­μο­νία του φι­λε­λευ­θε­ρι­σμού. Η κα­τα­στο­λή και ο αυ­ταρ­χι­σμός εί­ναι δείγ­μα­τα η­γε­μο­νίας;
Δεν θα χρη­σι­μο­ποιή­σω σε αυ­τήν την πε­ρί­πτω­ση τον ό­ρο «η­γε­μο­νία». Η κα­τά­στα­ση εί­ναι πιο πε­ρί­πλο­κη. Εί­ναι άλ­λο πράγ­μα η νε­ο­φι­λε­λεύ­θε­ρη ι­δε­ο­λο­γία και άλ­λο τα αυ­ταρ­χι­κά μέ­τρα του κρα­τι­κού μη­χα­νι­σμού που κα­τα­πα­τούν το νό­μο. Η ει­ρω­νεία εί­ναι ό­τι συ­νή­θως η νε­ο­φι­λε­λεύ­θε­ρη ι­δε­ο­λο­γία α­ρέ­σκε­ται να νο­μι­μο­ποιεί τον ε­αυ­τό της ως το μο­να­δι­κό οι­κο­νο­μι­κό σύ­στη­μα που μπο­ρεί να ε­γκα­θι­δρυ­θεί στη δη­μο­κρα­τία και τη νο­μι­μό­τη­τα. Αυ­τό που συμ­βαί­νει σή­με­ρα εί­ναι το α­κρι­βώς α­ντί­θε­το: έ­χου­με οι­κο­νο­μι­κή πο­λι­τι­κή που υ­πο­τί­θε­ται ό­τι εί­ναι νε­ο­φι­λε­λεύ­θε­ρη, αλ­λά χρη­σι­μο­ποιεί αυ­ταρ­χι­κά μέ­σα. Αυ­τό που νο­μί­ζω ό­τι τώ­ρα α­να­δύε­ται στην Ευ­ρώ­πη, εί­ναι μια τά­ση που κλη­ρο­δό­τη­σε ο σύγ­χρο­νος κα­πι­τα­λι­σμός, η ο­ποία εί­ναι ή­δη πιο σα­φής σε χώ­ρες ό­πως η Κί­να ή η Σι­γκα­πού­ρη, ό­που η οι­κο­νο­μι­κή φι­λε­λευ­θε­ρο­ποίη­ση πά­ει χέ­ρι χέ­ρι με το αυ­ταρ­χι­κό κρά­τος. Αυ­τό που με α­νη­συ­χεί, εί­ναι ό­τι σε κά­ποιες πε­ρι­πτώ­σεις δεν υ­πάρ­χει καν το φαι­νό­με­νο της κρί­σης. Κά­ποιοι λέ­νε ό­τι υ­πάρ­χει μια πα­γκό­σμια κρί­ση και σε μια τέ­τοια κα­τά­στα­ση η ε­ξου­σία μπο­ρεί να χρη­σι­μο­ποιή­σει αλ­λο­πρό­σαλ­λα μέ­σα. Όμως ό­χι, κοι­τάξ­τε τη Λα­τι­νι­κή Αμε­ρι­κή, τις υ­πο­σα­χά­ριες χώ­ρες, την Ινδία, την Κί­να, τη Ρω­σία, την Πο­λω­νία που εί­ναι α­να­πτυσ­σό­με­νες. Η πα­γκό­σμια οι­κο­νο­μία α­να­πτύσ­σε­ται τα­χύ­τε­ρα ί­σως α­πό πο­τέ σε σχέ­ση με τις τε­λευ­ταίες δε­κα­ε­τίες. Ο σύγ­χρο­νος κα­πι­τα­λι­σμός δεν εί­ναι σε κρί­ση, αυ­τό που βρί­σκε­ται σε κρί­ση εί­ναι ο δυ­τι­κο­ευ­ρω­παϊκός κα­πι­τα­λι­σμός. Η κρί­ση δεν εί­ναι πα­γκό­σμια, πρό­κει­ται για το ε­πι­φαι­νό­με­νο μιας με­τά­βα­σης α­πό έ­ναν κα­πι­τα­λι­σμό, ό­που το η­γε­μο­νι­κό μο­ντέ­λο ή­ταν ο δυ­τι­κο­ευ­ρω­παϊκός φι­λε­λευ­θε­ρι­σμός, σε έ­ναν αυ­ταρ­χι­κό κα­πι­τα­λι­σμό. Στην Ελλά­δα πή­ρα­τε μια γεύ­ση α­πό αυ­τό, ό­ταν η κι­νε­ζι­κή ε­ται­ρεία COSCO πή­ρε το λι­μά­νι του Πει­ραιά. Αυ­τό λοι­πόν εί­ναι το α­νη­συ­χη­τι­κό κα­τά τη γνώ­μη μου, αυ­τές οι αυ­ταρ­χι­κές τα­κτι­κές δεν εί­ναι, ό­πως μπο­ρεί να πα­ρου­σιά­ζε­ται σή­με­ρα στην Ελλά­δα, το α­πο­τέ­λε­σμα μιας κρί­σης. Πραγ­μα­τι­κά πι­στεύω, κά­τι που το ε­πα­να­λαμ­βά­νω ε­δώ και και­ρό, ό­τι ο κα­πι­τα­λι­σμός κα­θε­αυ­τός α­να­ζη­τά διαρ­κώς νέα σχή­μα­τα που δεν χρειά­ζο­νται πλέ­ον, του­λά­χι­στον ό­χι με μια σο­βα­ρή ρι­ζο­σπα­στι­κή έν­νοια, τη δη­μο­κρα­τι­κή πο­λι­τι­κή τά­ξη. Τώ­ρα χρειά­ζε­ται να ε­δραιώ­σου­με ο­ρι­σμέ­νες ευ­ρω­παϊκές α­ξίες ό­πως το κρά­τος πρό­νοιας, τη ρι­ζο­σπα­στι­κή δη­μο­κρα­τία, διό­τι πλη­σιά­ζου­με σε έ­να δια­ζύ­γιο του κα­πι­τα­λι­σμού με τη δη­μο­κρα­τία.

Βα­σα­νι­στή­ρια στο φως της κά­με­ρας

Στην Ελλά­δα, σε δια­φο­ρε­τι­κές χρο­νι­κές πε­ριό­δους, έλ­λη­νες α­γω­νι­στές, α­ντι­φρο­νού­ντες υ­πέ­στη­σαν βα­σα­νι­στή­ρια. Όμως σή­με­ρα μι­λά­με α­νοι­χτά για αυ­τά, οι βα­σα­νι­στές δεν νοιώ­θουν την α­νά­γκη να α­πο­κρύ­ψουν το βα­σα­νι­σμό.
Βα­σα­νι­σμοί συμ­βαί­νουν σε πολ­λά μέ­ρη του κό­σμου, στην πραγ­μα­τι­κό­τη­τα γνω­ρί­ζου­με ό­τι ό­λα τα κα­θε­στώ­τα χρη­σι­μο­ποιούν βα­σα­νι­σμούς. Αυ­τό που με α­νη­συ­χεί, ό­μως, βα­θιά εί­ναι ό­τι αυ­τοί που βρί­σκο­νται στην ε­ξου­σία δεν το κά­νουν πια δια­κρι­τι­κά. Ξαφ­νι­κά, εί­ναι α­πο­δε­κτό να μι­λά­με α­νοι­κτά για τους βα­σα­νι­σμούς. Η εκ­κλη­σία α­ρέ­σκε­ται να λέει ό­τι η ση­με­ρι­νή κρί­ση δεν εί­ναι κα­ταρ­χάς οι­κο­νο­μι­κή αλ­λά η­θι­κή. Συμ­φω­νώ, αλ­λά με μια δια­φο­ρε­τι­κή έν­νοια: ο σύγ­χρο­νος κα­πι­τα­λι­σμός έ­χει ξε­κι­νή­σει στην πρά­ξη συ­στη­μα­τι­κά να υ­πο­νο­μεύει την πιο πο­λύ­τι­μη η­θι­κή μας ου­σία. Δεν θέ­λω να συ­ζη­τώ δη­μό­σια για βα­σα­νι­σμούς, ο βα­σα­νι­σμός εί­ναι και πρέ­πει να α­ντι­με­τω­πί­ζε­ται ως κά­τι τό­σο α­πεχ­θές και α­πα­ρά­δε­κτο, ώ­στε δεν μπο­ρεί να συ­ζη­τιέ­ται δη­μό­σια. Η πα­γκό­σμια τά­ση εί­ναι ό­τι ζη­τή­μα­τα που τα τε­λευ­ταία εί­κο­σι – τριά­ντα χρό­νια θεω­ρού­νταν α­πα­ρά­δε­κτα τώ­ρα εί­ναι σχε­δόν α­πο­δε­κτά. Για πα­ρά­δειγ­μα, ό­ταν ή­μουν νεώ­τε­ρος, σε κά­ποιες χώ­ρες υ­πήρ­χαν α­κρο­δε­ξιά και νε­ο­φα­σι­στι­κά κόμ­μα­τα, αλ­λά υ­πήρ­χε μια γε­νι­κή συ­ναί­νε­ση ό­τι θα πρέ­πει να μέ­νουν ε­κτός κυ­βέρ­νη­σης. Τώ­ρα υ­πάρ­χουν χώ­ρες, ό­πως η Αυ­στρία ή η Ιτα­λία, που έ­χουν τέ­τοια κόμ­μα­τα στις κυ­βερ­νή­σεις τους. Το ί­διο συμ­βαί­νει με τους βα­σα­νι­σμούς, σή­με­ρα κά­ποιοι τους υ­πε­ρα­σπί­ζο­νται δη­μό­σια. Εδώ ε­δρεύει η η­θι­κή υ­γεία ε­νός έ­θνους, ό­χι στους κα­τη­γο­ρη­μα­τι­κούς νό­μους και κα­νό­νες. Η κοι­νή γνώ­μη εί­ναι ό­λοι οι ά­γρα­φοι νό­μοι που μας ω­θούν να βιώ­νου­με και να συ­μπε­ρι­φε­ρό­μα­στε με έ­να συ­γκε­κρι­μέ­νο τρό­πο. Το μέ­τρο της η­θι­κής προό­δου εί­ναι ό­τι ο­ρι­σμέ­να πράγ­μα­τα γί­νο­νται «δογ­μα­τι­κά» μη α­πο­δε­κτά.

Με ποιο τρό­πο χρειά­ζε­ται ως κοι­νω­νία να α­ντι­στα­θού­με στην ε­ξοι­κείω­ση με τα βα­σα­νι­στή­ρια;
Δεν υ­πάρ­χει εύ­κο­λος τρό­πος. Εί­ναι έ­νας με­γά­λος α­γώ­νας και δεν εί­ναι μό­νο η­θι­κός. Ο πυ­ρή­νας βρί­σκε­ται στο γε­γο­νός ό­τι το οι­κο­νο­μι­κό σύ­στη­μα δεν μπο­ρεί να βα­σί­ζε­ται στη δη­μο­κρα­τία και τους βα­σι­κούς της κα­νό­νες. Σε ο­λό­κλη­ρη την Ευ­ρώ­πη αρ­γά προ­ε­λαύ­νει η ι­δέα ό­τι ο­ρι­σμέ­νες, οι­κο­νο­μι­κές κυ­ρίως, α­πο­φά­σεις πρέ­πει να παίρ­νο­νται α­πό ει­δι­κούς και οι λα­οί δεν εί­ναι ι­κα­νοί να α­πο­φα­σί­ζουν για ο­ρι­σμέ­να πράγ­μα­τα. Το σύ­στη­μα το ί­διο κι­νεί­ται προς μια κα­τεύ­θυν­ση, ό­που ο διαρ­κής δη­μο­κρα­τι­κός έ­λεγ­χος, και δεν τον εν­νοώ με μια ρι­ζο­σπα­στι­κή έν­νοια αλ­λά με τους ό­ρους της α­στι­κής δη­μο­κρα­τίας, δεν εί­ναι α­νε­κτός. Κά­τι α­νά­λο­γο συ­νέ­βη και στη Σλο­βε­νία: η κυ­βέρ­νη­ση πρό­τει­νε κά­ποια μέ­τρα, τα ο­ποία φυ­σι­κά υιο­θε­τή­θη­καν ε­ξαι­τίας της πίε­σης α­πό την Ευ­ρω­παϊκή Ένω­ση πως εάν δεν υιο­θε­τη­θούν δεν θα υ­πάρ­ξει άλ­λη πί­στω­ση. Αυ­τά τα μέ­τρα, α­κό­μα και α­πό οι­κο­νο­μι­κή ά­πο­ψη, δεν εί­ναι διό­λου αυ­το­νό­η­τα, η πλειο­ψη­φία των οι­κο­νο­μο­λό­γων εί­ναι ε­να­ντίον τους. Οπό­τε τα ερ­γα­τι­κά σω­μα­τεία μά­ζε­ψαν αρ­κε­τές υ­πο­γρα­φές για να διεκ­δι­κή­σουν δη­μο­ψή­φι­σμα. Στη συ­νέ­χεια, ό­μως, το συ­νταγ­μα­τι­κό δι­κα­στή­ριο χρη­σι­μο­ποίη­σε μια πο­λύ πα­ρά­ξε­νη λο­γι­κή: α­πο­φάν­θη­κε ό­τι, ε­φό­σον, εάν αυ­τά τα οι­κο­νο­μι­κά μέ­τρα δεν υιο­θε­τη­θούν, η οι­κο­νο­μι­κή κα­τά­στα­ση θα χει­ρο­τε­ρέ­ψει, ο­πό­τε άλ­λα συ­νταγ­μα­τι­κά δι­καιώ­μα­τα, ό­πως η στα­θε­ρό­τη­τα, η τά­ξη θα μπουν σε κίν­δυ­νο, α­πα­γο­ρεύει το δη­μο­ψή­φι­σμα. Και μι­λά­με α­πλώς για οι­κο­νο­μι­κά μέ­τρα, για τα ο­ποία μά­λι­στα δεν υ­πήρ­χε ο­μό­φω­νη α­πο­δο­χή α­πό τους οι­κο­νο­μο­λό­γους, δια­φω­νού­σαν α­κό­μα και α­πό τις Βρυ­ξέλ­λες. Αυ­τό εί­ναι, κα­τά τη γνώ­μη μου, α­κό­μα έ­να φαι­νό­με­νο του τέ­λους του νό­μου και της τά­ξης.

Το δη­μό­σιο σαν ι­διω­τι­κό

Για­τί οι πο­λί­τες α­ντι­δρά­με στα βα­σα­νι­στή­ρια με ά­νι­σο τρό­πο;
Αυ­τό εί­ναι μέ­ρος ε­νός ευ­ρύ­τε­ρου φαι­νο­μέ­νου, το ο­ποίο ο­νο­μά­ζω ε­ξα­φά­νι­ση του δη­μό­σιου χώ­ρου. Όλο και πε­ρισ­σό­τε­ρο ο κα­θέ­νας α­πό ε­μάς ε­νώ βρί­σκε­ται σε δη­μό­σιο χώ­ρο συ­μπε­ρι­φέ­ρε­ται σαν να βρί­σκε­ται σε ι­διω­τι­κό. Η α­νο­χή των βα­σα­νι­στη­ρίων νο­μί­ζω ό­τι εί­ναι σε α­να­λο­γία με άλ­λα α­νη­ση­χυ­τι­κά φαι­νό­με­να. Μη γε­λά­σε­τε, αλ­λά πρό­σφα­τα έ­νας φί­λος μου που πα­ρα­κο­λου­θεί πορ­νο­γρα­φία, μου εί­πε ό­τι το νέο δη­μο­φι­λές εί­δος πορ­νο­γρα­φίας εί­ναι το σεξ σε δη­μό­σιους χώ­ρους, ό­πως λεω­φο­ρεία. Στη συ­νέ­χεια εί­δα έ­να τέ­τοιο βί­ντεο και με σό­κα­ρε το γε­γο­νός ό­τι οι ε­πι­βά­τες του λεω­φο­ρείου α­πλώς προ­σποιού­νταν ό­τι κοι­τά­ζουν αλ­λού σαν το ζευ­γά­ρι που έ­κα­νε σεξ να βρι­σκό­ταν σε ι­διω­τι­κό χώ­ρο. Ένα άλ­λος φί­λος α­πό την Κί­να μου διη­γή­θη­κε έ­να τρο­μα­κτι­κό πε­ρι­στα­τι­κό, το ο­ποίο υ­πάρ­χει και βι­ντε­ο­σκο­πη­μέ­νο: μια η­λι­κιω­μέ­νη γυ­ναί­κα ε­πέ­βαι­νε σε έ­να λεω­φο­ρείο, α­πό το ο­ποίο έ­πε­σε κα­θώς το λεω­φο­ρείο στα­μά­τη­σε σε μια στά­ση. Ένας νε­α­ρός που στε­κό­ταν πί­σω της, κα­τέ­βη­κε α­πό το λεω­φο­ρείο για να τη βο­η­θή­σει να ση­κω­θεί και της έ­δω­σε κά­ποια χρή­μα­τα για να πά­ρει τα­ξί για το νο­σο­κο­μείο. Δύο ε­βδο­μά­δες αρ­γό­τε­ρα, ο νε­α­ρός έ­λα­βε έ­να γράμ­μα α­πό το δι­κα­στή­ριο που έ­γρα­φε ό­τι η η­λι­κιω­μέ­νη κυ­ρία τον μή­νυε με το σκε­πτι­κό ό­τι, α­φού την βοή­θη­σε, θα πρέ­πει να έ­νοιω­θε έ­νο­χος, διό­τι μάλ­λον αυ­τός την έσ­πρω­ξε. Στη συ­νέ­χεια το δι­κα­στή­ριο δι­καίω­σε το σκε­πτι­κό αυ­τό της η­λι­κιω­μέ­νης κυ­ρίας. Το δι­καιο­λο­γη­τι­κό τής α­πό­φα­σης εί­ναι τρο­μα­κτι­κό: κα­νέ­νας φυ­σιο­λο­γι­κός άν­θρω­πος δεν θα βο­η­θού­σε μια η­λι­κιω­μέ­νη γυ­ναί­κα που έ­πε­σε α­πό το λεω­φο­ρείο, ο­πό­τε, ε­φό­σον ο νε­α­ρός τη βοή­θη­σε, εί­ναι έ­νο­χος... Αυ­τό εί­ναι έ­να α­κό­μα πα­ρά­δειγ­μα της α­πο­σύν­θε­σης βα­σι­κών η­θι­κών α­ξιών, ό­ταν α­κό­μα και νο­μι­κοί θε­σμοί δια­βά­ζουν την πραγ­μα­τι­κό­τη­τα με τέ­τοιο κυ­νι­κό τρό­πο.
Ένα α­κό­μα συ­γκλο­νι­στι­κό πε­ρι­στα­τι­κό συ­νέ­βη στην Ινδο­νη­σία: έ­νας δα­νός φί­λος μου, ο Τζό­σουα Οπεν­χάι­με­ρ, γύ­ρι­σε έ­να ντο­κι­μα­ντέ­ρ, που ο­νο­μά­ζε­ται «The act of killing», για τη δι­κτα­το­ρία του Σου­χάρ­το στην Ινδο­νη­σία και συ­γκε­κρι­μέ­να για τις μα­ζι­κές δο­λο­φο­νίες πε­ρί­που 2 ε­κα­τομ­μυ­ρίων Κι­νέ­ζων ύ­πο­πτων ως κομ­μου­νι­στών. Το ντο­κι­μα­ντέρ εί­ναι για μια ο­μά­δα ε­κτε­λε­στών και βα­σα­νι­στών της χού­ντας, που δεν έ­κρυ­βαν τί­πο­τα α­πό ό­σα έ­κα­ναν. Η βα­σι­κή σκη­νή του ντο­κι­μα­ντέρ εί­ναι α­πό έ­να τη­λε­ο­πτι­κό σόου, στο ο­ποίο ή­ταν κα­λε­σμέ­νοι για να μι­λή­σουν για τις πρά­ξεις τους. Σε έ­να ση­μείο η πα­ρου­σιά­στρια τους ρω­τά­ει: Πεί­τε μας πώς βιά­ζα­τε τις γυ­ναί­κες. Ένας α­πό αυ­τούς α­πα­ντά­ει: Κά­να­με πολ­λά πει­ρά­μα­τα και κα­τό­πιν α­να­κα­λύ­ψα­με ό­τι ο κα­λύ­τε­ρος τρό­πος εί­ναι έ­νας α­πό ε­μάς να κρα­τά α­κί­νη­τη τη γυ­ναί­κα με έ­να κα­λώ­διο γύ­ρω α­πό το λαι­μό της. Στη συ­νέ­χεια η πα­ρου­σιά­στρια λέει: Θεέ μου, πό­σο δη­μιουρ­γι­κή προ­σέγ­γι­ση, δώ­στε έ­να γε­ρό χει­ρο­κρό­τη­μα σε αυ­τή την ο­μά­δα... Σου κό­βε­ται η α­νά­σα... Κα­τα­λα­βαί­νε­τε; Δεν γί­νε­ται να κα­νο­νι­κο­ποιή­σου­με το βα­σα­νι­σμό!
Σή­με­ρα, πολ­λοί άν­θρω­ποι, ελ­πί­ζω ό­χι η πλειο­ψη­φία, αν και δεν συμ­φω­νούν ε­νερ­γη­τι­κά με τις πρά­ξεις της κυ­βέρ­νη­σης, ω­στό­σο πα­θη­τι­κά θέ­λουν κά­ποιον άλ­λον να κά­νει τη «βρώ­μι­κη» δου­λειά για αυ­τούς. Αυ­τό εί­ναι το τρο­μα­κτι­κό χα­ρα­κτη­ρι­στι­κό του μέ­σου υ­πο­κει­μέ­νου της δη­μο­κρα­τίας στο σύγ­χρο­νο κα­πι­τα­λι­σμό: ζω στον ι­διω­τι­κό μου χώ­ρο, ξέ­ρω ό­τι α­πεχ­θή πράγ­μα­τα πρέ­πει να γί­νουν, αλ­λά προ­τι­μώ να κά­νω πως δεν ξέ­ρω.

Ποιος εί­ναι ο ρό­λος των Μέ­σων Μα­ζι­κής Ενη­μέ­ρω­σης στην ε­ξοι­κείω­ση και την α­πο­δο­χή;
Τη στιγ­μή που α­πο­δε­χό­μα­στε το δη­μό­σιο διά­λο­γο για τους βα­σα­νι­σμούς, έ­χου­με ή­δη υ­περ­βεί το ό­ριο. Δεν υ­πάρ­χουν ε­ξαι­ρέ­σεις. Με τον ί­διο τρό­πο που δεν εί­ναι δυ­να­τό να α­νεχ­θού­με δη­μό­σιο διά­λο­γο για το βια­σμό. Επι­χει­ρεί­ται μια αρ­γή α­πο­σύν­θε­ση της δη­μό­σιας η­θι­κής. Δεν θέ­λω να σιω­πή­σου­με γι’ αυ­τό, η σιω­πή εί­ναι έ­να εί­δος α­πο­δο­χής.
Αυ­τό που ε­πί­σης με εν­δια­φέ­ρει εί­ναι η υ­πό­λοι­πη Ευ­ρώ­πη τι κά­νει γι’ αυ­τά που συμ­βαί­νουν στην Ελλά­δα. Υπήρ­ξε κά­ποια α­ντί­δρα­ση;

Στη δη­μό­σια θέ­α

Νέ­οι άν­θρω­ποι ε­πι­λέ­γουν την έ­νο­πλη βία ως τρό­πο α­ντί­δρα­σης. Πώς φτά­σα­με σε αυ­τό το ση­μείο;
Κα­τά κά­ποιο τρό­πο το κα­τα­λα­βαί­νω. Από τη μία, οι νέ­οι βλέ­πουν το α­διέ­ξο­δο στο μέλ­λον τους, και δεν πρό­κει­ται μό­νο για την Ελλά­δα, σε ο­λό­κλη­ρη την Ευ­ρώ­πη ε­ξαι­ρε­τι­κοί νέ­οι άν­θρω­ποι με μόρ­φω­ση δεν μπο­ρούν να ερ­γα­στούν, να προ­σφέ­ρουν, να ε­πι­λέ­ξουν. Από την άλ­λη, εί­ναι ο τρό­πος που δια­χει­ρί­ζο­νται τη βία τα ΜΜΕ: αν δεν κά­νεις κά­τι βίαιο, α­πλώς θα α­γνο­η­θείς α­πό τα ΜΜΕ. Εί­ναι και κά­τι άλ­λο ε­πί­σης, η ταυ­τό­τη­τα των βα­σα­νι­στών και αυ­τών που δί­νουν ε­ντο­λές για βα­σα­νι­σμούς α­πο­κρύ­πτε­ται, τη στιγ­μή που δη­μο­σιο­ποιού­νται φω­το­γρα­φίες και στοι­χεία κα­τη­γο­ρού­με­νων ή προ­σαχ­θέ­ντων που έ­χουν το τεκ­μή­ριο της α­θωό­τη­τας. Αυ­τοί οι α­στυ­νο­μι­κοί βα­σα­νί­ζουν και έ­πει­τα ε­πι­στρέ­φουν στο σπί­τι τους και παί­ζουν το ρό­λο του κα­λού πα­τέ­ρα, του κα­λού γεί­το­να. Όχι, δεν πρέ­πει να τους ε­πι­τρέ­που­με να παί­ζουν αυ­τό το παι­χνί­δι.

Γνω­ρί­ζε­τε ί­σως και το γε­γο­νός της δη­μο­σιο­ποίη­σης α­πό την α­στυ­νο­μία των φω­το­γρα­φιών και των στοι­χείων ο­ρο­θε­τι­κών γυ­ναι­κών, που συ­νε­λή­φθη­σαν και φυ­λα­κί­στη­καν ως δη­μό­σιος κίν­δυ­νος.
Το γνω­ρί­ζω, εί­ναι φο­βε­ρό. Δεν δη­μο­σιο­ποίη­σαν ό­μως πο­τέ τις φω­το­γρα­φίες των πε­λα­τών τους... Μό­νο οι γυ­ναί­κες, οι εκ­δι­δό­με­νες εί­ναι στο στό­χα­στρο. Πρό­κει­ται για πα­λιά στρα­τη­γι­κή που α­να­βιώ­νει: ό­ταν αυ­τοί που βρί­σκο­νται στην ε­ξου­σία θέ­λουν να κα­τα­στεί­λουν τους πο­λί­τες, πο­λύ συ­χνά χρη­σι­μο­ποιούν την πρό­φα­ση του δη­μό­σιου ή του υ­γειο­νο­μι­κού κιν­δύ­νου.

Συμ­βαί­νει ε­πί­σης μια ε­πι­χεί­ρη­ση ευ­θείας σύν­δε­σης της ε­ξέ­γερ­σης του Δε­κέμ­βρη του 2008 με τη λε­γό­με­νη «νέα γε­νιά τρο­μο­κρα­τών». Δια­κρί­νε­τε ως α­πώ­τε­ρο στό­χο την υ­πο­νό­μευ­ση της ε­ξέ­γερ­σης;
Εί­ναι μια ε­πί­σης πα­λιά στρα­τη­γι­κή. Δια­κη­ρύσ­σουν ό­τι δή­θεν κα­τα­νοούν πως η πλειο­ψη­φία εί­χε κα­λές προ­θέ­σεις, αλ­λά υ­πάρ­χει και μια μειο­ψη­φία που έ­χει ως αυ­το­σκο­πό τη βία και πρέ­πει να προ­στα­τεύ­σουν την πλειο­ψη­φία. Γνω­ρί­ζω και το ρό­λο των ΜΜΕ. Εί­ναι μια δύ­σκο­λη μά­χη, αλ­λά σε κα­μία πε­ρί­πτω­ση δεν εί­ναι χα­μέ­νη. Χρειά­ζε­ται πά­ντα να θυ­μό­μα­στε ό­τι ό­ταν αυ­τοί που βρί­σκο­νται στην ε­ξου­σία κά­νουν πρά­ξεις σαν αυ­τές που βιώ­νε­τε τώ­ρα στην Ελλά­δα, τό­τε ση­μαί­νει ό­τι αι­σθά­νο­νται ό­τι βρί­σκο­νται σε κίν­δυ­νο.

Πηγή epohi.gr