Η πραγματοποίηση της Παγκόσμιας Διάσκεψης για το κλίμα, στο Παρίσι, το πρώτο δεκαπενθήμερο του Δεκεμβρίου, φανέρωσε με τον πλέον ξεδιάντροπο τρόπο ότι ακόμη και στο παρά ένα, οι κυρίαρχοι, κοινώς, «δεν χαμπαριάζουν». Το τελικό κείμενο, που δόθηκε στη δημοσιότητα με τη λήξη της διάσκεψης, δεν παρουσίασε τίποτα διαφορετικό από αυτό που αναμενόταν από τους περισσότερους και παρά τις φρούδες ελπίδες που δημιουργούσαν μερικά «παπαγαλάκια». Γενικολογίες, κινδυνολογίες, οικονομικά μεγέθη, επιπτώσεις, επιστημονικά καταρτισμένα κείμενα… ευχολόγια. Κυρώσεις ούτε για δείγμα.
Μια ακόμη διάσκεψη έλαβε χώραν, λοιπόν, όπως και τόσες άλλες, όπου ναι μεν αποτυπώνεται, σε πολλές εργασίες και μελέτες, η πραγματικότητα και οι υπαίτιοι των αρνητικών επιπτώσεων για το περιβάλλον, χωρίς, όμως, να αποφασίζονται οι τρόποι και η διαδικασία επιβολής κυρώσεων στους ρυπαντές. Κυρώσεων κοστοβόρων και μη βιώσιμων για τις επιχειρήσεις τους και όχι προϋπολογισμένων λογιστικά στις οικονομικές καταστάσεις τους. Ασφαλώς και δεν είναι στη πρόθεσή μας να επιζητούμε μοντέλα και τρόπους κυρώσεων και λειτουργίας του καπιταλισμού αλλά, τουλάχιστον, μπορούμε να αναγνωρίζουμε πότε το συγκεκριμένο σύστημα εμφανίζεται ή είναι αποφασισμένο για δομικές και λειτουργικές αλλαγές και πότε διυλίζει τον κώνωπα και καταπίνει την κάμηλον.
Η κλιματική αλλαγή, κατά τη Διακυβερνητική Διάσκεψη για την Κλιματική Αλλαγή (IPCC), αποτελεί μια κατάσταση του κλίματος η οποία μπορεί να αναγνωριστεί (για παράδειγμα με τη χρήση στατιστικών υποθέσεων) από αλλαγές στο μέσο όρο (mean) και/η τη μεταβλητότητα (variability) των ιδιοτήτων της, και η οποία επιμένει για μια εκτεταμένη χρονική περίοδο, συνήθως δεκαετίες ή περισσότερο. Αναφέρεται σε οποιαδήποτε αλλαγή στο κλίμα κατά την πάροδο του χρόνου, που οφείλεται είτε σε φυσική μεταβλητότητα είτε είναι αποτέλεσμα της ανθρώπινης δραστηριότητας. Αυτή η έννοια της κλιματικής αλλαγής διαφέρει από αυτήν που διατυπώθηκε από το Πλαίσιο των Ηνωμένων Εθνών για την Κλιματική Αλλαγή (UNFCCC), όπου αυτή η αλλαγή αναφέρεται σε μια κατάσταση του κλίματος η οποία αποδίδεται άμεσα ή έμμεσα στην ανθρώπινη δραστηριότητα που μεταβάλλει τη σύνθεση της παγκόσμιας ατμόσφαιρας. Η αλλαγή αυτή της ατμόσφαιρας και του κλίματος λειτουργούν σαν ένα πρόσθετο στοιχείο στη φυσική κλιματική μεταβλητότητα. (Πηγή: climatechange.edu.gr)
Οι δυο αυτοί ορισμοί διαφέρουν σημαντικά μεταξύ τους και θα θέλαμε σε αυτό το σημείο να αναφέρουμε, ότι ο άνθρωπος ως βιολογικό ον, δέχεται ανέκαθεν και αυτός τις επιπτώσεις των κλιματικών αλλαγών, τις περισσότερες φορές λαμβάνοντας τις αποφάσεις εκείνες που είχαν το μικρότερο κόστος για εκείνον. Αυτό δεν σημαίνει, βέβαια, ότι δεν διακατεχόταν από προβληματισμούς για την αντιμετώπιση των νέων διαφαινόμενων αλλαγών. Έτσι, πραγματοποιούσε τις αναγκαίες μετακινήσεις, από μερικά χιλιόμετρα έως εκατοντάδες χιλιόμετρα μακριά, για να μπορέσει να επιβιώσει. Μια διαδικασία φυσιολογική, όπου όλα λειτουργούν στην τυχαιότητα, αλλά ταυτόχρονα και στην εναρμόνιση με τη φύση. Ασφαλώς και έχουν καταγραφεί περιπτώσεις πληθυσμιακών ομάδων ή «πολιτισμών» που εξαφανίστηκαν λόγω των επιπτώσεων από κλιματικά φαινόμενα, όπως π.χ. ξηρασίας κ.ά. Όμως, κυρίως οι ανθρώπινες κοινωνίες (ουσιαστικά μέχρι πριν από μερικές δεκαετίες) έχουν να επιδείξουν μια αξιοθαύμαστη ικανότητα αντιμετώπισης και προσαρμογής σε νέες συνθήκες και καταστάσεις, όπου ήταν υποχρεωμένοι να αντιμετωπίσουν φαινόμενα λειψυδρίας, πλημμυρών κ.ά. Προϊστορικά στοιχεία που αφορούν την Αυστραλία, και αποτελούν πρότυπο για τους επιστήμονες που μελετούν τη θέρμανση του πλανήτη, αναφέρουν ότι παρά τις τεράστιες αυξήσεις στη θερμοκρασία, που είχαν συντελεστεί κατά την υπό εξέταση περίοδο, ο ανθρώπινος οργανισμός παρέμεινε ο ίδιος.
Οι περιοχές του Νότιου Ειρηνικού υπέστησαν στο παρελθόν τεράστιες αλλαγές στο κλίμα σε μεγάλη έκταση, ενώ τα ανθρωπολογικά στοιχεία παρέμειναν σχετικά αμετάβλητα. Εννοείται ότι τα αίτια της κλιματικής αλλαγής κατά το παρελθόν ήταν φυσικά και δεν επηρεάζονταν εντόνως αρνητικά όπως στον σύγχρονο βιομηχανικό πολιτισμό. Οι ψυχρές και θερμές περίοδοι εναλλάσσονταν στην κλιματική ιστορία της Γης, μερικές εκατοντάδες χιλιάδες χρόνια πριν, φανερώνοντας μια φυσική διαδικασία που όλα τα όντα επηρεάζονται λιγότερο ή περισσότερο. Το να περιορίζεται ο ορισμός της κλιματικής αλλαγής μονάχα στην περίπτωση «της άμεσης ή έμμεσης ανθρώπινης δραστηριότητας», είναι λανθασμένο διότι δεν αντιστοιχεί στην πραγματικότητα. Η «ανθρώπινη» δραστηριότητα ευθύνεται για την ένταση και την ταχύτητα της μεταβολής και δεν αποτελεί απαραίτητα εγγενή αιτία. Το κλίμα στον πλανήτη Γη ποτέ δεν ήταν σταθερό και δεν περίμενε τον άνθρωπο για να το αλλάξει, εμφάνιζε ανέκαθεν σημαντικές διακυμάνσεις και συχνά μάλιστα με απίστευτη περιοδικότητα. Η ηλιακή δραστηριότητα (η ένταση, δηλαδή, της κοσμικής ακτινοβολίας), η τροχιά της Γης, οι μετεωρίτες αλλά και τα ηφαίστεια αποτελούν μια ομάδα αιτιών για κλιματική αλλαγή. Σύμφωνα με τον Ευστράτιο Δουκάκη, καθηγητή στο ΕΜΠ, τα «τελευταία 420.000 χρόνια, η Γη «γνώρισε» τέσσερις κλιματικές περιόδους. Η τελευταία παγετώδης περίοδος ξεκίνησε πριν από 120.000 χρόνια και τελείωσε πριν από 16.000 χρόνια περίπου ακολουθούμενη από μια θερμική περίοδο μέχρι σήμερα. Η ισχυρή συσχέτιση μεταξύ αερίων του θερμοκηπίου, του μεθανίου και του κλίματος έχει επιβεβαιωθεί και στις τέσσερις περιόδους».
Και σε αυτό το σημείο να τονίσουμε, επίσης, ότι είναι λαθεμένη η κυρίαρχη αντίληψη ότι το φαινόμενο του θερμοκηπίου είναι μια αρνητική διαδικασία. Αντίθετα, αποτελεί ένα φυσικό φαινόμενο και διαδικασία, ώστε η γη να διατηρείται θερμή και να προσφέρει συνθήκες κατάλληλες για ζωή και ανάπτυξη. Διαφορετικά δεν θα ξεπερνούσε η Γη τη θερμοκρασία των -20ο C σε σχέση με τους 15ο C που κινείται σήμερα. Η εκβιομηχάνιση και η γενικότερη καπιταλιστική λαίλαπα επιτείνουν και επιταχύνουν φαινόμενα και δράσεις και γι’ αυτό, το φαινόμενο του θερμοκηπίου έχει ταυτιστεί αποκλειστικά με μια αρνητική συνθήκη. Η αύξηση της συγκέντρωσης των αερίων στο περιβάλλον εκτιμάται ότι ξεκίνησε από την εποχή της «βιομηχανικής επανάστασης» και συνεχίζεται ακόμα με διαρκώς ταχύτερους ρυθμούς, μέχρι σήμερα. Οι θεαματικότερες μεταβολές της θαλάσσιας στάθμης, σε παγκόσμια κλίμακα, είναι εκείνες που συνδέονται με τις περιόδους ψύξης της γης (εποχές παγετώνων). Η θαλάσσια στάθμη ανέρχεται τα τελευταία 10.000 χρόνια από τη λήξη της τελευταίας εποχής των παγετώνων. Μόνιμα παγωμένες περιοχές (permafrost), καθώς και οι κάτω από το βυθό της θάλασσας περιοχές των ηπειρωτικών υφαλοκρηπίδων, περιέχουν τεράστιες ποσότητες μεθανίου. Αν η θερμοκρασία συνεχίσει να αυξάνεται αισθητά στο μέλλον και λειώσει ο πάγος αυτών των περιοχών του παγωμένου εδάφους, τότε οι ειδικοί θεωρούν ως ρεαλιστικό το γεγονός ότι ένα μεγάλο ποσοστό των αποθεμάτων μεθανίου που είναι εκεί εγκλωβισμένο, θα απελευθερωθεί. Το φαινόμενο του θερμοκηπίου, επομένως, θα ενισχυθεί με επί πλέον μεθάνιο. Ακόμα, η αύξηση της μέσης θερμοκρασίας του πλανήτη προωθεί το λειώσιμο των πάγων στο ηπειρωτικό κομμάτι της Γροιλανδίας. Η έκταση που απελευθερώνεται είναι σκοτεινή και έτσι θερμαίνεται πολύ πιο γρήγορα, πράγμα που με τη σειρά του επιταχύνει την απώλεια πάγου. Η στάθμη της θάλασσας ανεβαίνει. Ως κρίσιμο όριο καμπής θεωρείται μια τοπική αύξηση της θερμοκρασίας των τριών βαθμών Κελσίου. Αν λειώσει όλος ο πάγος της Γροιλανδίας, η στάθμη της θάλασσας θα αυξηθεί κατά επτά μέτρα. (Πηγή: αρθρογραφία Γ. Κολέμπα).
Η συμφωνία που υιοθετήθηκε από 195 χώρες στο Παρίσι, υπόσχεται να μειωθεί η υπερθέρμανση και να κρατηθεί κάτω από τους 2 βαθμούς Κελσίου. Οι κυβερνήσεις υπόσχονται μηδενισμό των ανθρωπογενών ρύπων (δηλαδή μια εξισορρόπηση του τί μπορούμε να εκπέμπουμε στην ατμόσφαιρα και τί μπορεί να απορροφηθεί από τη βιόσφαιρα) μέχρι το τέλος του αιώνα, το 2100. Το Σύμφωνο δεν είναι νομικά δεσμευτική συνθήκη και, για παράδειγμα, μια χώρα μπορεί να μην το επικυρώσει στο εθνικό κοινοβούλιο της ή κάποιες άλλες μπορούν να αποσυρθούν από αυτό χωρίς συνέπειες, όπως είχε πράξει ο Καναδάς με το Πρωτόκολλο του Κυότο. Οι πολυεθνικές των ορυκτών καυσίμων και της ενέργειας δύσκολα θα σταυρώσουν τα χέρια αμήχανα ή θα ακυρώσουν τις σχεδιαζόμενες επενδύσεις τους. Το πιθανότερο είναι πίσω από τις κλειστές πόρτες να χασκογελούν με τα ανακοινωθέντα και τα ευχολόγια των πολιτικών. «Εάν επρόκειτο να κατασκευαστούν όλες οι μονάδες άνθρακα που σχεδιάζονται, τότε, από το 2030, οι εκπομπές από τις μονάδες ηλεκτροπαραγωγής με καύση άνθρακα θα είναι 400% υψηλότερες από ό,τι απαιτείται για τη συγκράτηση της ανόδου της θερμοκρασίας στους 2 βαθμούς Κελσίου», αναφέρει σχετικά ο οργανισμός Climate Action Tracker. Και τόσο θα είναι, αφού, λίγες ώρες μετά το Σύμφωνο του Παρισιού, η κινέζικη Κυβέρνηση τόνισε ότι πόνταρε και πέτυχε η οποιαδήποτε μεταβολή των στόχων που έχουν τεθεί για την περίοδο 2020-2030 θα πρέπει να είναι εθελοντική. Ενώ, ο Ινδός υπεύθυνος του υπουργείου άνθρακα, δήλωσε: «Τίποτα δεν άλλαξε. Η εξάρτησή μας από τον άνθρακα θα παραμείνει». Στην πραγματικότητα η Ινδία, η τρίτη κατά σειρά μεγέθους χώρα στις εκπομπές διοξειδίου, μπορεί, σύμφωνα με τα σχέδιά της, να διπλασιάσει την εξόρυξη άνθρακα στα 1,5 δις τόνους μόνο σε πέντε χρόνια. Στην Ιαπωνία, η κύρια εταιρεία ηλεκτρικής ενέργειας ανακοίνωσε, επίσης, ότι η συμφωνία του Παρισιού δεν θα αλλάξει τα σχέδιά της: «Η θέση μας σχετικά με τις νέες εγκαταστάσεις άνθρακα είναι αμετάβλητη», δήλωσε στο Reuters ο εκπρόσωπος της εταιρείας, προσθέτοντας, ωστόσο, ότι οι εκπομπές θα μειωθούν, καθώς οι παρωχημένες μονάδες θα αντικατασταθούν από νέες, τεχνολογικά πιο εξελιγμένες (θα κάνουμε και πράσινες επενδύσεις…).
Όμως, δεν είναι μόνο τα ορυκτά καύσιμα εκείνα που ευθύνονται για την υπερθέρμανση, υπάρχουν και άλλοι τομείς λιγότερο εμφανείς. Η επικράτηση της βιομηχανικής γεωργίας και η απομάκρυνση από τις παραδοσιακές μεθόδους καλλιέργειας επηρέασε σημαντικά τις κλιματικές αλλαγές. Έχει υπολογισθεί, ότι η εκτεταμένη χρήση χημικών λιπασμάτων και φυτοφαρμάκων, η επέκταση της βιομηχανίας κρέατος με επακόλουθο τη καταστροφή των δασών του πλανήτη για να αυξηθούν τα βασικά γεωργικά προϊόντα, είναι από κοινού υπεύθυνες για το ένα τρίτο περίπου των αερίων του θερμοκηπίου. Εάν προσθέσουμε το ποσό της ενέργειας που χρησιμοποιείται για την επεξεργασία των γεωργικών προϊόντων, για την ψύξη, τη συσκευασία, τη μεταφορά διεθνώς και στη συνέχεια για τη διανομή τους σε σούπερ-μάρκετ, ο ρόλος της βιομηχανίας τροφίμων στη δημιουργία της κρίσης αυξάνεται σημαντικά. Το παγκόσμιο σύστημα τροφίμων μπορεί να είναι υπεύθυνο για το μισό περίπου των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου στον κόσμο.
Όπως και σε πολλά άλλα προβλήματα που υπάρχουν και ζητείται ταχεία και άμεση λύση, έτσι και το ζήτημα της κλιματικής αλλαγής και της υπερθέρμανσης του πλανήτη, δεν έχει καμία τύχη επίλυσης στα χέρια εκείνων που το δημιούργησαν και το εκτρέφουν. Ούτε φυσικά και στα χέρια εκείνων που εμφανίζονται ως «πράσινοι» σωτήρες-φωστήρες, που ουσιαστικά χαριεντίζονται με τους συστημικούς. Μόνο μια φυσική ολιστική θεώρηση που θα συνοδεύεται από ανεξούσιες διεργασίες λήψης αποφάσεων των ανθρώπων, θα επιτρέψουν στη Γη να «γειάνει».
Αναρχικός Πυρήνας Χαλκίδας
Δημοσιεύθηκε στην ΔΙΑΔΡΟΜΗ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑΣ, φ.156, Ιανουάριος 2016
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου