Ελλάδα των ανυπεράσπιστων θυμάτων αστυνομικής αυθαιρεσίας

Δεκάδες καταγγελίες κακομεταχείρισης από αστυνομικούς, ειδικά προς κρατούμενους σε αστυνομικά τμήματα, ορισμένες από τις οποίες μπορούν να χαρακτηριστούν και βασανιστήρια βάσει της Σύμβασης κατά των Βασανιστηρίων, χωρίς ιατροδικαστικές γνωματεύσεις να συνοδεύουν τις καταγγελίες αυτές, καταγράφει στην έκθεσή του για την Ελλάδα ο ειδικός εισηγητής του ΟΗΕ για τα Βασανιστήρια Μάνφρεντ Νόβακ. Ο ίδιος αποδίδει την έλλειψη αποδεικτικών στοιχείων στη μη ορθή λειτουργία του ανακριτικού έργου της ΕΛ.ΑΣ. και του μηχανισμού καταγγελιών, που οδηγεί σε ανυπεράσπιστα θύματα σωματικής βίας και σε ένα σύστημα ανοχής απέναντι στην αστυνομική αυθαιρεσία. 


Στη διάρκεια της επίσκεψής του στην Ελλάδα από τις 10 έως τις 20 Οκτωβρίου 2010, ο κ. Νόβακ επισκέφτηκε αρκετά αστυνομικά τμήματα, όπου διαπίστωσε ότι κρατούνται σχεδόν αποκλειστικά αλλοδαποί και πως τα τμήματα λειτουργούσαν ως κέντρα κράτησης μεταναστών προς απέλαση, σε αντίθεση με την κανονική τους λειτουργία. Με εξαίρεση ένα μόνο από τα ιδρύματα που υπόκεινται στη δικαιοδοσία του υπουργείου Προστασίας του Πολίτη (αστυνομικά τμήματα, συνοριακά φυλάκια και κέντρα κράτησης μεταναστών), για όλα τα υπόλοιπα ο ειδικός εισηγητής κάνει λόγο για υπερπληθυσμό, βρόμικα κελιά, ανεπαρκείς υγειονομικές παροχές, μηδενική ή ανεπαρκή δυνατότητα εξωτερικών δραστηριοτήτων και ελλιπή ιατρική παρακολούθηση. Σύμφωνα με την έκθεση, που δόθηκε στη δημοσιότητα στις 4 Μαρτίου, «ο ειδικός εισηγητής είδε τέτοιες συνθήκες που σημαίνουν απάνθρωπη και ταπεινωτική μεταχείριση, κατά παράβαση των άρθρων 7 και 10 του Διεθνούς Συμφώνου για τα Ατομικά και Πολιτικά Δικαιώματα».
Ειδική αναφορά γίνεται και στα ασυνόδευτα ανήλικα, που συχνότατα «δεν καταγράφονται σωστά και συστηματικά κρατούνται, συνήθως μαζί με τους ενήλικες». Για τις ελληνικές φυλακές τονίζεται πως είναι υπερπλήρεις, ορισμένες από τις οποίες «φιλοξενούν» έως και 3πλάσιους κρατούμενους σε σχέση με τη χωρητικότητά τους. Το ποσοστό των προσωρινά κρατουμένων είναι πολύ υψηλό και οι τελευταίοι δεν διαχωρίζονται από τους καταδικασμένους κατά παράβαση του άρθρου 10 του Συμφώνου για τα Ατομικά και Πολιτικά Δικαιώματα.
Ο ειδικός εισηγητής του ΟΗΕ για τα Βασανιστήρια καλεί την Ε.Ε. και τις υπηρεσίες των Ηνωμένων Εθνών να συνδράμουν άμεσα την Ελλάδα σε σχέση με το μεταναστευτικό ζήτημα. Καλεί επίσης όλα τα ευρωπαϊκά κράτη να διακόψουν τις επαναπροωθήσεις προς την Ελλάδα στη βάση του «Δουβλίνο ΙΙ» και να προχωρήσουν στο σχεδιασμό ενός δικαιότερου συστήματος αποδοχής των παράνομων μεταναστών και προσφύγων, καθώς και να εξασφαλίσουν πρόσβαση στις διαδικασίες αναγνώρισης των προσφύγων.

Γυναικείες Φυλακές Κορυδαλλού: Αθήνα, 18 Οκτωβρίου 2010

Ιδιαίτερη θέση στην έκθεση του ειδικού εισηγητή κατέχει η επίσκεψή του στις Γυναικείες Φυλακές Κορυδαλλού. Ο ίδιος περιγράφει: «Υπήρχαν 201 γυναίκες κρατούμενες την ημέρα της επίσκεψης. Οι κρατούμενες κρατούνται σε ένα 3όροφο κτίριο. Οι προσωρινά κρατούμενες δεν διαχωρίζονται από τις ήδη καταδικασμένες. Ζουν σε κελιά 16-18 ατόμων και 2-3 ατόμων. Σε γενικές γραμμές, υπάρχει συμφόρηση, αλλά η κατάσταση είναι πολύ καλύτερη σε σχέση με την πτέρυγα των ανδρών.
Οι συνθήκες κράτησης και το σύστημα απονομής δικαιοσύνης προκαλούν μεγάλη απογοήτευση. Οι κρατούμενες καταγγέλλουν μακροχρόνια προφυλάκισή τους (έως και 15 μήνες), αδυναμία πρόσβασής τους σε δωρεάν νομική βοήθεια και βαριές ποινές φυλάκισης για συγκριτικά ασήμαντα εγκλήματα, ειδικά όσον αφορά εκείνα που σχετίζονται με τα ναρκωτικά.
Οι κρατούμενοι πρέπει να πληρώσουν για υπηρεσίες που θα έπρεπε να παρέχονται από τη διοίκηση των φυλακών, όπως χαρτί τουαλέτας, σαπούνι, αξιοπρεπή τροφή κτλ. Αρκετοί κρατούμενοι πάσχουν από σοβαρές ασθένειες, όπως ηπατίτιδα Γ, Aids, σκλήρυνση κατά πλάκας, χωρίς να τους προσφέρεται πρόσβαση σε ιατρική βοήθεια».
Προσωπικές καταγγελίες

- 40χρονη Ελληνίδα κρατούμενη συνελήφθη στο σπίτι της στη Δράμα από 15 αστυνομικούς στις 15 Ιουνίου 2010, παρουσία του 6χρονου γιου της. Μεταφέρθηκε μαζί με το γιο της, φορώντας χειροπέδες στο αστυνομικό τμήμα της Δράμας, όπου ανακρίθηκε και κακοποιήθηκε σωματικά στον 1ο όροφο από αξιωματικούς που φορούσαν πολιτικά ρούχα. Τη χτύπησαν στο πρόσωπο, την πλάτη και το λαιμό, με αποτέλεσμα 3 κόκαλα να σπάσουν. Το πρόσωπό της πρήστηκε και παρά τις παρακλήσεις της, οι αστυνομικοί δεν ενδιαφέρθηκαν. Από τη Δράμα, μεταφέρθηκε στη Θεσσαλονίκη και στη συνέχεια στις Γυναικείες Φυλακές Κορυδαλλού στην Αθήνα, όπου έφτασε στις 30 Ιουνίου. Ζήτησε αμέσως να μεταφερθεί στο νοσοκομείο, για να εξεταστεί τελικά στις 16 Σεπτεμβρίου, 2,5 μήνες αργότερα δηλαδή! Οι εμφανείς πληγές της είχαν εξαφανιστεί τότε, αλλά τα σπασμένα κόκαλα διαγνώστηκαν.
- Κρατούμενη από τη Βραζιλία παρέμενε προφυλακισμένη επί ένα χρόνο, χωρίς να έχει επαφή με δικηγόρο, καθώς ήταν πολύ ακριβός. Η ίδια καταγγέλλει κολπική έρευνα όταν πρωτομπήκε στη φυλακή και κάθε φορά που μπαινοέβγαινε. Οι κολπικές έρευνες πραγματοποιούνταν από άντρα γιατρό με την παρουσία γυναίκας νοσοκόμας. Οι φύλακες επέβαλαν πειθαρχικά μέτρα αν κάποιος αρνιόταν να αρνηθεί να υπογράψει για τη σχετική εξέταση. Οι φύλακες δεν κακοποιούσαν σεξουαλικά ή σωματικά τις κρατούμενες, καθώς ήταν κυρίως γυναίκες.
- Ελληνίδα Ρομά κατήγγειλε ρατσιστικές διακρίσεις εκ μέρους των αξιωματούχων της φυλακής. Δεν μπορούσε να δεχτεί επισκέψεις. Ο μικρός της γιος ήταν πολύ άρρωστος και δεν μπορούσε να τον δει. Ο αδερφός της είχε πεθάνει πρόσφατα και δεν την επιτράπηκε να πάει στην κηδεία του.
- Ελληνίδα κρατούμενη, περίπου 60 ετών, συνελήφθη στις 2 Μαρτίου 2010 μαζί με την οικογένειά της και μεταφέρθηκε στη ΓΑΔΑ. Η οικογένειά της αφέθηκε ελεύθερη μετά από 24 ώρες, αλλά εκείνη συνέχισε να κρατείται. Για να καταφέρουν να της αποσπάσουν ομολογία, οι αστυνομικοί της ζήτησαν να καθίσει σε σπασμένη καρέκλα επί 80 ώρες και στη διάρκεια αυτής της περιόδου δεν της επιτρεπόταν να σηκωθεί παρά μόνο μια φορά για να πάει στην τουαλέτα. Τα πόδια της άρχισαν να πρήζονται και πεινούσε καθώς έπινε μόνο νερό. Χτυπήθηκε συνεχώς από 4 αστυνομικούς, «οι οποίοι την χτυπούσαν με τα χέρια σαν να ήταν μπάλα». Έπεσε αρκετές φορές με την πλάτη και είχε μελανιές σε όλο της το σώμα. [...] Μετά από 80 ώρες, το πρόσωπό της είχε γίνει μπλε από τις μελανιές, όπως και τα άκρα της. Αναγκάστηκε να υπογράψει έγγραφα. Ενώπιον του δικαστηρίου ζήτησε να την εξετάσει ιατροδικαστής, αλλά το αίτημά της δεν έγινε δεκτό. Στη συνέχεια, επέστρεψε στη ΓΑΔΑ, σε ένα προσωρινό κελί, μαζί με πολλούς συγκρατούμενους. Μεταξύ αυτών, υπήρχαν 3 γυναίκες που τη βοήθησαν να καθίσει καθώς ήταν ημιλυπόθυμη. Πέντε ημέρες αργότερα, της ανατέθηκε δικηγόρος, τον οποίο αρνήθηκε και ζήτησε ξανά να δει γιατρό για να λάβει και πάλι αρνητική απάντηση. Στις 19 Μαρτίου, μεταφέρθηκε στον Κορυδαλλό και έμαθε για πρώτη φορά πως διώκεται για ανθρωποκτονία.

Ψυχιατρική Κλινική Φυλακών Κορυδαλλού, Αθήνα, 18 Οκτωβρίου 2010

Στεγασμένη σε ένα παλιό και υπό κατάρρευση κτίριο, η Κλινική δεν διαθέτει επαρκή προσωπικό και σύγχρονα μηχανήματα, βάσει των διεθνών στάνταρντ που προβλέπονται για αυτά τα ιδρύματα. Από την επίσκεψη στις εγκαταστάσεις και τις συνεντεύξεις με τους εργαζόμενους και τους κρατούμενους, ο ειδικός εισηγητής διαπίστωσε ότι το προσωπικό είναι αφοσιωμένο στο έργο του, παρά τις δύσκολες εργασιακές συνθήκες. [...] Χωρίς μια σημαντική επένδυση για την αναπαλαίωση των εγκαταστάσεων, την ανανέωση του εξοπλισμού και επιπλέον προσωπικό, ο Κορυδαλλός δεν θα είναι επαρκώς προετοιμασμένος για τις προκλήσεις του μέλλοντος, τονίζει ο κ. Νόβακ.

Αστυνομικό Τμήμα Εξαρχείων, Αθήνα, 19 Οκτωβρίου 2010

Ειδικοί αναφορά γίνεται για το Α.Τ. Εξαρχείων. Όπως αναφέρει ο κ. Νόβακ, σε αυτό το τμήματα, σε αντίθεση με τα υπόλοιπα, όλοι οι κρατούμενοι ήταν καταγεγραμμένοι. «Το αστυνομικό τμήμα είναι γνωστό για τα ναρκωτικά, καθώς γύρω του υπάρχουν συνολικά σχετικά θεραπευτικά κέντρα, που παρακολουθούν 1.500 χρήστες καθημερινά».

Προσωπικές καταγγελίες

- 32χρονος κρατούμενος από το Αφγανιστάν κρατούνταν επί 4 ημέρες. Είπε πως είχε συλληφθεί μαζί με έναν Έλληνα και πως η αστυνομία πήρε τα ναρκωτικά από την τσέπη του Έλληνα και τα έβαλε στη δική του, με αποτέλεσμα να συλληφθεί εκείνος και ο Έλληνας να αφεθεί ελεύθερος. Κατήγγειλε πως είχε ξυλοκοπηθεί από αστυνομικούς κατά τη σύλληψή του στο διάδρομο ενός από τους πάνω ορόφους του αστυνομικού τμήματος. Τον χτύπησαν και τον κλότσησαν από πίσω ενώ φορούσε χειροπέδες. Τα μάγουλά του πονάνε ακόμη, σύμφωνα με τον ίδιο, αλλά δεν υπήρχαν πλέον σημάδια. Ήταν σε περίοδο αποτοξίνωσης, αλλά δεν είχε πρόσβαση σε ιατρική παρακολούθηση. Δύο ημέρες πριν είχε μεταφερθεί σε κλινική, όπου του είχαν χορηγήσει κάτι και στη συνέχεια επέστεψε στο Α.Τ. Είπε επίσης πως οι αστυνομικοί καθάρισαν τα σκουπίδια από το πάτωμα του τμήματος μισή ώρα πριν φτάσει ο ειδικός εισηγητής.
- Πακιστανός κρατούμενος 44 ετών, παρέμενε στο αστυνομικό τμήμα 60 ημέρες. Είχε συλληφθεί επειδή δεν διέθετε έγγραφα διαμονής. Ζούσε στην Ελλάδα 4 χρόνια και επικοινώνησε με δικηγόρο τηλεφωνικά, χρησιμοποιώντας μια πολύ ακριβή κάρτα τηλεφώνου. Το φαγητό ήταν απαίσιο. Εκείνη την ημέρα, 27 άνθρωποι κρατούνταν στα 3 κελιά, αριθμός συνηθισμένος, καθώς συνήθως υπήρχαν από 23 έως 28 άνθρωποι εκεί. Αρκετοί αναγκάζονταν να κοιμούνται στο διάδρομο.