Για να καταλάβεις έναν χώρο, πρέπει να τον καταλάβεις
Ανομία, εγκληματικότητα, τρομοκρατία, καταστροφή, φόβος... είναι μερικές μόνο από τις λέξεις που συνοδεύουν τη λέξη κατάληψη, όποτε αυτή εμφανίζεται στα τηλεοπτικά παράθυρα ή στα πρωτοσέλιδα εφημερίδων. Η κατάληψη δημόσιων ή εγκαταλειμμένων κτιρίων είναι απλώς καταδικαστέα για τους κυβερνώντες και τους υποστηρικτές τους. Τι και αν είναι κατάληψη που διεκδικεί δεδουλευμένα, παιδεία, δικαιοσύνη, ελευθερία, ελπίδα, δημόσιο χώρο. Ό,τι και να είναι από τη στιγμή που δεν είναι με την άδεια της εκάστοτε κυβέρνησης είναι επικίνδυνη για τη σταθερότητά της και άρα πρέπει να σφραγιστεί με συνοπτικές διαδικασίες και με διθυραμβικές κραυγές πάταξης της ανομίας. Μήπως, όμως, δεν είναι έτσι; Όσοι έχουν συμμετάσχει σε καταλήψεις ή όσοι έχουν βρεθεί στους χώρους τους, τ‘ αντίθετα μαρτυρούν. Δημιουργικότητα, αντικαταναλωτισμός, αυτοοργάνωση, αντιεμπορευματοποίηση, ελευθερία σκέψης και δράσης, παραγωγή ιδεών, πάλη είναι οι λέξεις που εκείνοι συνοδεύουν την περιγραφή της κάθε κατάληψης. Παρουσιάζουμε τις δράσεις ορισμένων καταλήψεων ανά την Ελλάδα με την ελπίδα να σχηματίσουμε μια εικόνα για τις προσπάθειες των καταληψιών για μια άλλη κοινωνία αλληλέγγυα και συλλογική.
Καταλήψεις στέγης
Libertatia (libertatiasquat.blogspot.gr)
Τον Μάιο του 2008 καταλήφθηκε το εγκαταλειμμένο νεοκλασικό στη συμβολή της λεωφόρου Στρατού 19 και Σαρανταπόρου, στη Θεσσαλονίκη. Η κατάληψη στέγης προέκυψε ως «απόρροια της έμπρακτης άρνησής μας να υποκύψουμε στον εκβιασμό του ενοικίου». Ωστόσο, παραμένει ένας χώρος ανοιχτός για όλους όσοι «συνειδητά αγωνίζονται ή θέλουν να αγωνιστούν για την ανατροπή ενός κοινωνικού μοντέλου οργάνωσης που βασίζεται στην εκμετάλλευση».
Αντιβίωση (antiviosi.squat.gr)
Για 15 χρόνια τα κτίρια του παλιού νοσοκομείου Χατζηκώστα στα Γιάννενα είχαν εγκαταλειφθεί. Μέχρι το 2008 που πραγματοποιήθηκε η κατάληψη και έτσι τα κτίρια με πολύ κόπο και συλλογική εργασία άρχισαν να ανακατασκευάζονται. Η κατάληψη δεν παρέμεινε στον αρχικό της στόχο, στην κάλυψη στεγαστικών αναγκών, αλλά άφησε ανοιχτές τις πόρτες της για την πραγματοποίηση εκδηλώσεων, προβολών, συναυλιών, αντιμαθημάτων και φιλοξενεί τις ομάδες Studio from the Down, κολεκτίβα απόσταξης και δημιουργίας Αλκοόλες, Κουκ(ου)λοθέατρο, και Πολύχρωμος Πίνακας.
Λέλας Καραγιάννη (squathost.com/lelas_k)
Η κατάληψη στέγης του κτιρίου της οδού Δροσοπούλου και Λέλας Καραγιάννη, στην Κυψέλη, ξεκίνησε στις 15 Απριλίου του 1988. Το πρώτο κείμενο της κατάληψης είναι πιο επίκαιρο από ποτέ:
«Την ίδια στιγμή που χιλιάδες άνθρωποι δαπανούν μόνο για το νοίκι το μισό του μισθού τους (αν έχουν βέβαια κάποιο μισθό), 200.000 διαμερίσματα μόνο στην Αθήνα μένουν κλειστά και ακατοίκητα (...) Έτσι, εμείς, μια ομάδα άστεγων φοιτητών αποφασίσαμε να καταλάβουμε και να ζήσουμε μαζί στο κτίριο ιδιοκτησίας του πανεπιστημίου Αθηνών και του υπουργείου Παιδείας (...) Αυτή η συλλογική μας ενέργεια, δεν είναι απλά μια μορφή διαμαρτυρίας. Είναι επίσης μια πρόταση-πρό(σ)κληση, τόσο για εμάς τους ίδιους, όσο και για όσους φοιτητές, άνεργους ή εργαζόμενους, άστεγους και μη, έχουν τέτοιες παρόμοιες ανάγκες».
Terra incognita (terraincognita.squat.gr)
H terra incognita είναι μια κατάληψη κυρίως στέγης που έγινε το 2003, Ολύμπου 67 και Τ. Παπαγεωργίου 2, στη Θεσσαλονίκη. Η ομάδα που το κατέλαβε συντήρησε και επισκεύασε το κτίριο του ΑΠΘ, το έσωσε από την πλήρη εγκατάλειψη. Κατά καιρούς διοργανώνονται μαθήματα ξένων γλωσσών, χρήσης ηλεκτρονικών υπολογιστών, φωτογραφίας κ.ά. Στο χώρο λειτουργεί ακόμα αυτοδιαχειριζόμενο μπαρ και θερινό σινεμά στην ταράτσα του κτιρίου.
Rosa nera (rosanera.squat.gr)
Χώρος που λειτουργεί από το 2000 (λόφος Καστέλι, στο παλιό λιμάνι στα Χανιά) και ως κατάληψη στέγης, αλλά και ως χώρος συνάντησης συλλογικοτήτων. Σε εβδομαδιαία βάση διοργανώνονται προβολές ταινιών και χαριστικό παζάρι. Παράλληλα στο χώρο υπάρχει αίθουσα ψυχαγωγίας, βιβλιοθήκη και αυτοοργανωμένο καφενείο.
Αυτοδιαχειριζόμενοι κοινωνικοί χώροι
Ελεύθερος Αγρός (eleftherosagros.blogspot.gr)
Βρίσκεται στο Πάρκο Τρίτση, μεταξύ των λεωφόρων Φυλής/Χασιάς και Δημοκρατίας, στους Αγίους Αναργύρους. Στον Ελεύθερο Αγρό πραγματοποιούνται ανοιχτά εργαστήρια αυτομόρφωσης -όπως πλέξιμο, παρασκευή φυσικού σαπουνιού, ψωμιού, γιαουρτιού, παρασκευή κρέμας από μελισοκέρι- «χωρίς κανένα είδος αντίτιμου και χωρίς ειδικούς ανάμεσά μας, χωρίς δηλαδή διαχωρισμό σε δάσκαλο-μαθητή, γινόμαστε όλοι δάσκαλοι για όσα ξέρουμε και όλοι μαθητές για όσα μαθαίνουμε».
Apertus (apertus.squat.gr)
«Μέσα στον ασφυκτικό κλοιό της καθημερινότητας, συναντηθήκαμε κάποιοι άνθρωποι που ζούμε στην πόλη του Αγρίνιου, με κοινή επιθυμία τη δημιουργία ενός χώρου με αντιεραρχικές και αντιεμπορευματικές δομές, που θα λειτουργεί και θα παρεμβαίνει με βάση τις αρχές της αυτοοργάνωσης και της συντροφικότητας».
Η κατάληψη λειτουργεί από την 1η Μαΐου του 2010 στην οδό Καλυβίων 70, σε κτίριο ιδιοκτησίας της νομαρχίας, το οποίο από το 2003 και έπειτα παρέμεινε εγκαταλειμμένο. Στο χώρο διοργανώνονται ανοιχτές εκδηλώσεις, προβολές, χαριστικά παζάρια, μαθήματα ισπανικών.
Ελαία (katalipsielaia.squat.gr)
Πρόκειται για έναν ελεύθερο κοινωνικό χώρο, στην Κέρκυρα, στον οποίο οι συμμετέχοντες ασχολούνται με την αυτομόρφωση, την αντιπληροφόρηση, την τέχνη, το περιβάλλον, την αγροτική παραγωγή και οτιδήποτε άλλο ενδιαφέρον εμπίπτει στην ανθρώπινη δημιουργικότητα και ανάγκη για έκφραση. Αυτό γίνεται με όρους διαφορετικούς από τους κυρίαρχους, που αντιτίθενται στις λογικές του εμπορίου, της εξουσίας, των διαχωρισμών και της αποξένωσης.
Κατάληψη Ευαγγελισμού (http://evagelismos.squat.gr)
Λειτουργεί από τις 16 Μαΐου 2002, στην οδό Θεοτοκοπούλου 18, στο Ηράκλειο Κρήτης. Στους χώρους πραγματοποιούνται κοινωνικές - πολιτικές εκδηλώσεις, δημιουργικά εργαστήρια και μαθήματα, τέχνες ή τεχνικές, παιδικά εργαστήρια, συλλογικές κουζίνες, συναυλίες, πάρτι, έξω από κάθε εμπορευματική και κερδοσκοπική λογική. Οι συμμετέχοντες έχουν δημιουργήσει ραδιοφωνικούς σταθμούς, τυπογραφείο, βιβλιοθήκη, θέατρο, χαριστικό παζάρι, αγροκολεκτίβες, ξυλουργείο/μηχανουργείο, μουσικό στούντιο.
Κατάληψη κτήματος Πραπόπουλου (protovouliaxalandriou.blogspot.gr)
Από τον Δεκέμβρη του 2006 το εγκαταλελειμμένο για 35 χρόνια οίκημα Πραπόπουλου πέρασε στα χέρια -και όχι στην ιδιοκτησία- ατόμων της ευρύτερης περιοχής του Χαλανδρίου που στόχο είχαν να δημιουργήσουν μια εστία συσπείρωσης ανθρώπων. Σε αυτά τα 6 χρόνια λειτουργίας της η κατάληψη έχει στεγάσει καλλιτεχνικές εκδηλώσεις, όπως συναυλίες και παραστάσεις θεάτρου, που κινούνται ενάντια στη λογική του κέρδους και της εμπορευματοποίησης της τέχνης.
Κοινωνικό Κέντρο Βοξ
Τον Ιανουάριο του 2012 άτομα που ορίζονται πολιτικά μέσα από τη συμμετοχή τους στον αναρχικό-αντιεξουσιαστικό χώρο και το ταξικό αντικαπιταλιστικό κίνημα προχώρησαν στην κατάληψη του κτιρίου του Βοξ (ιδιοκτησία ΙΚΑ) στην πλατεία Εξαρχείων με στόχο τη μετατροπή του σε ανοιχτό κοινωνικό κέντρο. Ο χώρος λειτουργεί καθημερινά ως αυτοδιαχειριζόμενο καφενείο, ενώ φιλοξενεί συλλογικότητες και ομάδες για την πραγματοποίηση εκδηλώσεων ή συνελεύσεων.
Αυτοδιαχειριζόμενος κοινωνικός χώρος Στρούγγα (strouga.espivblogs.net)
Το 2009, κάτοικοι της περιοχής κατέλαβαν το εγκαταλελειμμένο κτίριο του δήμου (Δεκελείας 116, στη Ν. Φιλαδέλφεια) και με προσωπική εργασία και χρήματα το μεταμόρφωσαν σε αυτό που είναι σήμερα: έναν ανοιχτό και βιώσιμο χώρο που στεγάζει πολιτικές, κοινωνικές και πολιτιστικές δραστηριότητες. Ακόμα διοργανώνει προβολές ταινιών και εργαστήρια αυτομόρφωσης.
Παπουτσάδικο (papoutsadiko.espivblogs.net)
Το Παπουτσάδικο ήταν ένα εγκαταλειμμένο εργοστάσιο παπουτσιών 1.500 τ.μ. στο κέντρο του Χαϊδαρίου (Δαβάκη 20), το οποίο είχε μετατραπεί σε σκουπιδότοπο. Μέχρι που, τον Μάρτιο του 2011, κάτοικοι του Χαϊδαρίου αποφάσισαν να το καταλάβουν και να το μετατρέψουν σε στέγη αυτοοργάνωσης, έκφρασης, κοινωνικής και πολιτικής ζύμωσης, ενάντια σε λογικές εμπορευματοποίησης. Στο χώρο λειτουργούν πλέον ομάδες αυτοοργανωμένων μαθημάτων, προβολών, υποτιτλισμού και μετάφρασης, δανειστικής βιβλιοθήκης και θεματικού μουσικού καφενείου.
Σινιάλο (sinialo.espiv.net)
Η κατάληψη σε κτίριο στη συμβολή Καποδιστρίου και Θεσσαλονίκης, στο Κάτω Αιγάλεω, ξεκίνησε τον Ιούνιο του 2010. Έκτοτε διοργανώνονται μαθήματα ελληνικών σε μετανάστες, θεωρητικά και θετικά μαθήματα όλων των τάξεων της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης, μαθήματα αραβικών, αγγλικών, ισπανικών, μπάσου, φωτογραφίας, κιθάρας και νοηματικής γλώσσας. Παράλληλα λειτουργεί εργαστήρι σχεδίου και κοπτοραπτικής.
Ρεσάλτο (anarxiko-resalto.blogspot.gr)
Από τα μέσα Ιουνίου του 2005 λειτουργεί ο αυτοοργανωμένος χώρος αλληλεγγύης και ρήξης Ρεσάλτο (Ερμού 9, στα Ταμπούρια), ο οποίος λειτουργεί κάθε Παρασκευή μετά τις 8 μ.μ. διοργανώνοντας συζητήσεις, προβολές, παρουσιάσεις, μουσικές και θεατρικές παραστάσεις. Ακόμα, την πρώτη και τρίτη Κυριακή κάθε μήνα οργανώνεται συλλογική κουζίνα, ενώ ο χώρος εκδίδει την εφημερίδα «Ρεσάλτο» και το περιοδικό «Το πείρα(γ)μα».
Κατάληψη στο Μπίνειο (blogs.vrahokipos.net/mpineio)
Το 2006 κάτοικοι του νησιού κατέλαβαν τα κτίρια στην αυλή του Μπινείου (Φάωνος και Χ. Τρικούπη, στη Μυτιλήνη) δημιουργώντας έναν αυτοδιαχειριζόμενο και αυτοοργανωμένο χώρο. Στην κατάληψη λειτουργεί δανειστική βιβλιοθήκη, βιβλιοπωλείο κινηματικών εκδόσεων, καφενείο. Παράλληλα έχει δημιουργηθεί η ομάδα «Εργάτες στα όρια της κρίσης», που στόχο έχει να συμβάλει «στη δημιουργία αναχωμάτων ενάντια στην ιδεολογική επίθεση που δεχόμαστε».
Roso nero (zbaro.blogspot.gr)
Ο χώρος ελεύθερης κοινωνικής και καλλιτεχνικής έκφρασης Roso Nero είναι ένα συλλογικό κοινωνικό εγχείρημα αντιεμπορευματικό και αντι-ιεραρχικό. Στο χώρο (όπισθεν βενζινάδικου Τσιμάρα Avin, στη Ζάκυνθο) λειτουργεί αυτοδιαχειριζόμενο καφενείο, ενώ διοργανώνονται θεατρικές παραστάσεις, μουσικές βραδιές, χαριστικά παζάρια και συζητήσεις. Ακόμα εκδίδει το περιοδικό «Το φάσκελο».
Κατάληψη ΠΙΚΠΑ (pikpa.squat.gr)
Τον χειμώνα του 2007 από μια πρωτοβουλία γονιών δημιουργήθηκε το παιδικό στέκι «Φτου ξελεφτερία» στην κατάληψη του ΠΙΚΠΑ Πετραλώνων (Τιμοδήμου και Αντωνιάδου), με σκοπό οι ενήλικες και τα παιδιά τους να οργανώσουν μόνοι τους το χρόνο τους και να εκφράσουν τη δημιουργικότητά τους. Το παιδικό στέκι ανοίγει κάθε Σάββατο, όπου διοργανώνονται μαθήματα θεατρικού παιχνιδιού και σχεδιασμού κόμικ. Ακόμα στην κατάληψη λειτουργεί κοινωνικός χώρος για την υγεία, μια αυτοοργανωμένη δομή πρωτοβάθμιας περίθαλψης στη γειτονιά. Ο χώρος παρέχει συμβουλευτική, επίλυση αποριών, ενημέρωση σε θέματα φαρμακευτικής αγωγής, σεμινάρια αυτομόρφωσης κ.ά.
Φάμπρικα Υφανέτ (yfanet.net)
Το εγκαταλειμμένο εργοστάσιο της Υφανέτ, Ομήρου και Περδίκα, στη Θεσσαλονίκη, καταλήφθηκε στις 20 Μάρτη του 2004. Στο χώρο λειτουργεί χαριστικό παζάρι, καφενείο, ίντερνετ καφέ, δανειστική βιβλιοθήκη, αίθουσα χορού, δωμάτιο φιλοξενίας, θεατρικό εργαστήρι, δωμάτιο χειροτεχνίας, τοίχοι αναρρίχησης, ποδηλατάδικο και ξυλουργείο. Ακόμα, ο χώρος λειτουργεί και ως κατάληψη στέγης.
Κοινωνικό Πολιτιστικό κέντρο Βύρωνα (politistikokentrovirona.blogspot.gr)
Το κοινωνικό πολιτιστικό κέντρο στη Λαμπηδόνα (Άλσος Αγίας Τριάδας) άνοιξε το 2011 για τους πολίτες, τις συλλογικότητες και τους φορείς του Βύρωνα και των γύρω περιοχών. Στη Λαμπηδόνα λειτουργούν σε σταθερή βάση οι εξής ομάδες: ανέργων και υποαπασχολούμενων, βιβλιοθήκης και αναγνωστηρίου, ζωγραφικής, μουσικής και συλλογικής κουζίνας. Ακόμα, σε καθημερινή βάση πραγματοποιούνται μαθήματα αλληλεγγύης δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης, ξένων γλωσσών και χορού, ενώ λειτουργεί εργαστήρι φιλοσοφίας, θεατρικού παιχνιδιού, δημιουργικής γραφής και ζωγραφικής.
Αυτοδιαχειριζόμενα πάρκα
Επιτροπή κατοίκων για τη διάσωση του κτήματος Δρακόπουλου (epitropiktimadrakopoulou.blogspot.gr)
Οι κάτοικοι των Πατησίων παλεύουν για την άμεση εφαρμογή του Π.Δ. 573/83, το οποίο χαρακτηρίζει το σύνολο του κτήματος Δρακοπούλου ως χώρο πρασίνου και διατηρητέα τα κτίρια που βρίσκονται σε αυτό. Από το 2009 οι κάτοικοι προσπαθούν να αποτρέψουν την καταστροφή του πάρκου και την κατεδάφιση των διατηρητέων κτιρίων. Παράλληλα, με εκδηλώσεις, συζητήσεις, μουσικές βραδιές, θεατρικές παραστάσεις και εκθέσεις προσπαθούν να γνωριστούν οι κάτοικοι της περιοχής μεταξύ τους και να παύσει η κοινωνική απομόνωση.
Αυτοδιαχειριζόμενο πάρκο Ναυαρίνου (parkingparko.espivblogs.net)
Από το 1990 έως το 2008 το οικόπεδο, ιδιοκτησίας ΤΕΕ, ήταν τσιμεντοποιημένο και λειτουργούσε ως πάρκινγκ. Με τη λήξη της μίσθωσης του πάρκινγκ στο τέλος του 2008 το ΤΕΕ επανέφερε το θέμα οικοδόμησης του οικοπέδου και οδήγησε τους Εξαρχειώτες στο προσκήνιο. Η Επιτροπή Πρωτοβουλίας Κατοίκων Εξαρχείων που για 1,5 χρόνο ασχολιόταν ήδη με το συγκεκριμένο χώρο, ενημέρωσε τη γειτονιά απαιτώντας τη μετατροπή του οικοπέδου σε χώρο υψηλού πρασίνου. Στις 7 Μαρτίου 2009 μαζί με τη συλλογικότητα «Εμείς, Εδώ και Τώρα και για Όλους Εμάς» κατέλαβαν το χώρο και έκτοτε κατάφεραν το πάρκινγκ να γίνει πάρκο.
Αυτοδιαχειριζόμενο πάρκο Κύπρου και Πατησίων (kiproukaipatision.blogspot.gr)
Μετά την ισοπέδωση του πάρκου Κύπρου και Πατησίων και την κοπή των αιωνόβιων δέντρων του στις 26 Γενάρη 2009 από συνεργεία του Δήμου Αθηναίων συνοδευόμενα από τα ΜΑΤ, καθώς και τη δυναμική αντίσταση που πρόβαλαν εκατοντάδες κάτοικοι της περιοχής και αλληλέγγυοι, ο χώρος του ρημαγμένου πάρκου μετατράπηκε σε χώρο αγώνα. Έκτοτε οι κάτοικοι παλεύουν για τη διάσωση και συντήρηση του πάρκου, αφού ο δήμος έχει κόψει μέχρι και την παροχή νερού, ενώ πραγματοποιούνται συλλογικές κουζίνες και μουσικές βραδιές... όταν ο καιρός το επιτρέπει.
Ελεύθερος Κοινωνικός χώρος Βοτανικός Κήπος (votanikoskipos.blogspot.gr)
Πρόκειται για ένα έργο του ΥΠΕΧΩΔΕ, στην πλατεία Αγ. Δημητρίου στην Πετρούπολη, που σχεδιάστηκε με πρότυπο το βοτανικό κήπο της Κοπεγχάγης μη λαμβάνοντας υπόψη τις ελληνικές κλιματολογικές συνθήκες, με αποτέλεσμα να μη καταφέρει να λειτουργήσει ποτέ ως βοτανικός κήπος. Το 2009 καταλήφθηκε από κατοίκους της περιοχής και έκτοτε λειτουργεί ως ελεύθερος κοινωνικός χώρος καθημερινής συνάντησης, πολιτικής αναζήτησης και πολιτισμικής έκφρασης. Έκτοτε πραγματοποιούνται μαθήματα αυτομόρφωσης (γερμανικά, ελεύθερο σχέδιο, θεατρικού αυτοσχεδιασμού, κινησιολογίας), ενώ λειτουργεί αυτοδιαχειριζόμενο καφενείο, βιβλιοθήκη. Παράλληλα λειτουργούν ομάδες θεάτρου, παιδικού τμήματος, χωρίς μεσάζοντες, κινηματογράφου και οικιακής οικονομίας.
Επιμέλεια: Δανάη Αγγελάκη, Ιωάννα Διαλεισμά
Πηγή epohi.gr
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου